Giải Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Bảo vệ lẽ phải

Mở đầu (trang 22) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy quan sát hình ảnh và nhận xét về hành động của hai bạn học sinh.

Trả lời:

- Hành động của hai bạn là đúng khi đã tố cáo hành vi xả rác bừa bãi ra đường công cộng điều này gây ô nhiễm mỗi trường. 

Khám phá

1. Em hãy đọc câu chuyện sau và trả lời câu hỏi

BÀI HỌC VỀ NHÂN CÁCH CỦA THÁI PHÓ TÔ HIẾN THÀNH

Tô Hiến Thành (? - 1179) quê làng Hạ Mỗ, huyện Đan Phượng (nay là Hà Nội), làm quan vào đời vua Lý Anh Tông đến chức Thái phó. Ông văn võ song toàn, nổi tiếng là công minh, chính trực, được vua phong tước vương mặc dù không phải tôn thất nhà Lý.

Năm 1175, vua Lý Anh Tông mất. Trước khi mất, vua đã di chiếu cho Tô Hiến Thành phò tá tân vương với mong muốn “công việc quốc gia hết thảy tuân theo phép cũ”. Bà Thái hậu muốn làm việc phế lập, đã sai người đem vàng bạc đút lót cho vợ ông. Ông nói với vợ: “Ta là đại thần nhận mệnh tiên để dặn dò, phò giúp tân vương. Nay lấy của đút mà bỏ vua nọ, lập vua kia thì còn mặt nào trông thấy tiên đế dưới suối vàng”. Bà Thái hậu lại cho người đến gặp, thuyết phục Tô Hiến Thành. Ông trả lời: “Làm việc bất nghĩa mà được giàu sang, kẻ trung thần, nghĩa sĩ sao có thể làm được. Thân không dám vâng lời”. Bà Thái hậu đành thôi. Năm 1177, tân vương lên ngôi lúc 3 tuổi. Một mình Tô Hiến Thành phải chu toàn mọi việc cho nghiêm chỉnh, công bằng để mọi người đều quy phục tân vương. Tô Hiến Thành mất năm 1179.

Câu hỏi (trang 23) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4:

- Em có nhận xét gì về việc của Thái phó Tô Hiến Thành trong câu chuyện trên?

- Theo em, vì sao cần phải bảo vệ lẽ phải?

Trả lời:

- Nhận xét:

+ Thái phó Tô Hiến Thành rất liêm khiết, từ chối mọi cám dỗ và luôn dũng cảm, không chịu khuất phục uy quyền (điều này được thể hiện qua các chi tiết: từ chối vàng bạc đút lót và lời nhờ cậy của Thái hậu; kiên quyết ủng hộ, phò tá tân vương lên nối ngôi, dù khi đó tân vương mới chỉ 3 tuổi).

+ Thái phó Tô Hiến Thành cũng là người rất mực chung thành, luôn nỗ lực cống hiến vì dân, vì nước.

+ Thái phó Tô Hiến Thành quả là tấm gương sáng trong lịch sử để người đời sau soi mình và học tập, noi theo.

- Cần phải bảo vệ lẽ phải vì bảo vệ lẽ phải là tôn trọng, giữ gìn, tuân thủ những điều đúng đắn, các chuẩn mực đạo đức, pháp luật, nội quy, quy định của các cơ quan, tổ chức và dũng cảm đấu tranh chống lại cái sai, cái xấu, cái ác.

2. Em hãy quan sát các hình ảnh sau và thực hiện yêu cầu

Câu hỏi (trang 24) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: 

- Em hãy chỉ ra lời nói, việc làm để bảo vệ lẽ phải của nhân vật trong các hình ảnh trên.

- Em hãy kể thêm những việc làm để bảo vệ lẽ phải mà em biết.

Trả lời:

- Lời nói, việc làm để bảo vệ lẽ phải của nhân vật

+ Bức tranh 1: bạn học sinh nữ từ chối lời đề nghị chia đôi số tiền trong chiếc ví mà bạn học sinh nam nhặt được; đồng thời, khẳng định: không nên chiếm đoạt số tiền nhặt được vì đó không phải là tiền do bản thân mình làm ra.

+ Bức tranh 2: bạn học sinh nam đã dũng cảm đứng ra bảo vệ, ngăn chặn hành vi bạo lực học đường của một nhóm bạn khác.

+ Bức tranh 3: bạn học sinh nữ khuyên bạn học sinh nam nên tự lực làm bài kiểm tra, không nên quay cóp, chép bài của người khác.

+ Bức tranh 4: người danh trai đã tuân thủ đúng luật giao thông đường bộ, không vượt đèn đỏ dù lúc này đường đang vắng.

- Những việc làm để bảo vệ lẽ phải:

+ Biết nghe những ý kiến của người ta nói sau đó phân tích mặt đúng sai 

+ Chấp hành đúng quy định nơi mình học tập và làm việc

+ Góp ý để bạn biết cái sai của bạn, giúp bạn sửa đổi khuyết điểm của mình để ngày càng hoàn thiện.

3. Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi

Trường hợp 1. Giờ tan trường, cô giáo vô tình thấy bạn Dũng đang nhắc nhở hai bạn học sinh khác có hành vi vẽ lên tường rào của nhà trường. Trong tiết sinh hoạt chủ nhiệm đầu tuần, cô giáo đã tuyên dương việc làm của bạn Dũng trước lớp. Cả lớp rất vui và vỗ tay tán thưởng bạn. Bạn Dũng cảm ơn cô giáo, các bạn và bày tỏ hi vọng cả lớp sẽ tiếp tục có thái độ, hành vi phù hợp để bảo vệ những điều đúng đắn.

Câu hỏi (trang 24) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4:

- Em có suy nghĩ gì về hành động của bạn Dũng? Chúng ta có nên học tập bạn Dũng không? Vì sao?

- Theo em, làm thế nào để khích lệ, động viên bạn bè bảo vệ lẽ phải?

Trường hợp 2. Trên đường đi học về, bạn P rủ bạn K vào cửa hàng tạp hoá mua quà vặt. Khi ra khỏi cửa hàng, bạn P phát hiện và nói với bạn K là cô chủ cửa hàng đã đưa thừa 20 000 đồng cho mình. Bạn P định lấy số tiền đó để đi chơi điện tử nhưng bạn K không đồng tình. Bạn K khuyên bạn P không nên làm như vậy vì cô bán hàng phải làm việc vất vả mới kiếm được tiền. Bạn P cho rằng, cô chủ không biết nên có lấy luôn cũng không sao. Thấy vậy, bạn K quyết liệt phản đối và nói rằng: “Tớ sẽ nghỉ chơi với cậu nếu cậu vẫn cố tình lấy số tiền này”.

Câu hỏi (trang 24) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4:

- Theo em, hành vi của bạn P có phù hợp không? Vì sao?

- Khi gặp những thái độ, việc làm sai trái của người khác, em thường làm gì?

Trả lời:

* Trường hợp 1: 

- Hành động của bạn Dũng đã làm đúng nhiệm vụ của mình khi thấy các nạn có hành vi làm sai.

+ Chúng ta nên học tập từ bạn hành động bạn Dũng vì đó là việc làm đúng đã bảo vệ lẽ phải không vì sợ hãi mà không làm.

+ Chúng ta cần tuyên dương, ủng hộ các bạn khi làm việc bảo vệ lẽ phải. Lên án, phê phán những hành vi sai trái, không phù hợp với lẽ phải.

* Trường hợp 2.

- Nhận xét: hành vi của bạn P không phù hợp, vì: P biết cô bán hàng trả thừa tiền cho mình, nhưng P vẫn im lặng và tỏ thái độ muốn chiếm đoạt số tiền đó nhằm mục đích đi chơi điện tử.

- Khi gặp những thái độ, việc làm sai trái của người khác, em thường:

+ Phân tích, góp ý chỉ cho họ thấy lỗi sai và những hậu quả khi thực hiện hành vi đó.

+ Khuyên mọi người hãy dũng cảm nhận trách nhiệm khi phạm phải sai lầm và cố gắng sửa chữa, thay đổi để không phạm phải lỗi sai ấy nữa.

Luyện tập

Luyện tập 1 (trang 25) Giáo dục công dân 8 Chân trời sáng tạo Bài 4: Em hãy bày tỏ quan điểm đối với những ý kiến sau:

a. Bảo vệ lẽ phải là lối sống văn minh, tiến bộ và phù hợp với đạo  lí làm người.

b. Bảo vệ lẽ phải là nahwcs nhở, phản đối khi thấy người khác làm sai.

c. Người biết bảo vệ lẽ phải thường dễ bị thiệt thời.

d. Lời nói, hành động bảo vệ lẽ phải cần phù hợp với lứa tuổi.

Lời giải: