Mở đầu: Quan sát hình 11.1 và hình 11.2, em có liên hệ đến sự phát triển của quốc gia và khu vực nào? Tình hình chính trị, kinh tế của quốc gia và khu vực này từ sau Chiến tranh thế giới thứ hai có gì nổi bật? Hãy chia sẻ những điều mà em biết.
Trả lời:
- Hình 11.1 và hình 11.2 gợi cho em biết thông tin về sự phát triển của nước Mĩ và khu vực Tây Âu sau Chiến tranh thế giới thứ hai.
- Chia sẻ hiểu biết:
+ Từ năm 1945 đến năm 1991, Mỹ vẫn luôn giữ vững vị thế cường quốc kinh tế số một giới.
+ Ở Tây Âu, sau khi hoàn thành việc khôi phục kinh tế, trong những năm 1950 – 1973, các nước Tây Âu đã đạt tốc độ tăng trươgr cao, vươn lên trở thành một trong ba trung tâm kinh tế tài chính của thế giới.
+ Hiện nay, mặc dù tỉ trọng kinh tế của Mỹ và Tây Âu trong nền kinh tế thế giới giảm dần; song, Mĩ và Tây Âu vẫn là những trung tâm kinh tế tài chính lớn của thế giới.
1. Nước Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991
Câu hỏi: Khai thác thông tin trong mục, hãy nêu nét chính về tình hình chính trị, kinh tế Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991.
Trả lời:
- Tình hình chính trị:
+ Nước Mỹ vẫn duy trì nền dân chủ tư sản với chế độ hai đảng thay nhau cầm quyền (Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa)
+ Mỹ thực hiện chính sách đối nội nhất quán nhằm mục tiêu phát triển kinh tế, ổn định xã hội. Đồng thời, chính quyền Mỹ luôn thực hiện chính sách ngăn chặn, đàn áp phong trào đấu tranh của các lực lượng tiến bộ ở trong nước
+ Trong chính sách đối ngoại, Mỹ tập trung triển khai Chiến lược toàn cầu nhằm chống phá các nước xã hội chủ nghĩa, đàn áp phong trào giải phóng dân tộc và thực hiện tham vọng làm bá chủ thế giới
- Tình hình kinh tế: Mỹ vẫn luôn giữ vững vị thế cường quốc kinh tế số một thế giới, nhưng tỉ trọng kinh tế của Mỹ trong nền kinh tế thế giới giảm dần.
2. Tây Âu từ năm 1945 đến năm 1991
Câu hỏi: Trình bày nét chính về tình hình chính trị, kinh tế của các nước Tây Âu từ năm 1945 đến năm 1991.
Trả lời:
♦ Tình hình chính trị
- Giai đoạn 1945-1950:
+ Củng cố, tăng cường chính quyền của giai cấp tư sản.
+ Liên minh chặt chẽ với Mỹ, tham gia khối NATO
+ Khôi phục sự thống trị tại các thuộc địa cũ
- Giai đoạn 1950-1973:
+ Tiếp tục liên minh chặt chẽ với Mỹ (tiêu biểu là Anh)
+ Tìm cách giảm bớt sự lệ thuộc vào Mỹ (tiêu biểu là Pháp)
- Giai đoạn 1973-1991: Thúc đẩy liên kết chính trị, đặt nền móng cho quá trình nhất thể hoá Tây Âu với thoả thuận về việc thành lập Liên minh châu Âu-EU (1991).
♦ Tình hình kinh tế
- Giai đoạn 1945-1950:
+ Khôi phục kinh tế, nhận viện trợ của Mỹ (khoảng 13 tỉ USD) theo kế hoạch Mác-san; năm 1950, kinh tế phục hồi, đạt mức trước chiến tranh.
+ Lệ thuộc chặt chẽ vào Mỹ
- Giai đoạn 1950-1973:
+ Tăng trưởng cao, vươn lên trở thành một trong ba trung tâm kinh tế tài chính của thế giới.
+ Xuất hiện xu hướng liên kết: thành lập Cộng đồng Than-Thép châu Âu (1951) Cộng đồng Kinh tế Châu Âu (1957)…
- Giai đoạn 1973-1991:
+ Tăng trưởng thấp, nhưng vẫn là một trong những trung tâm kinh tế-tài chính của thế giới.
+ Thông qua quyết định xây dựng thị trường tiền tệ với đồng tiền chung duy nhất (Ơ-rô) (1991)
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập: Hãy hoàn thành bảng (theo gợi ý dưới đây vào vở) tóm tắt về chính trị, kinh tế của các nước Tây Âu và Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991.
Trả lời:
Lĩnh vực | Tóm tắt tình hình | |
Các nước Tây Âu | Nước Mỹ | |
Chính trị | - Giai đoạn 1945-1950: + Củng cố chính quyền của tư sản. + Liên minh chặt chẽ với Mỹ + Xâm lược trở lại các thuộc địa cũ - Giai đoạn 1950-1973: + Tiếp tục liên minh chặt chẽ với Mỹ + Tìm cách giảm bớt sự lệ thuộc vào Mỹ - Giai đoạn 1973-1991: Thúc đẩy liên kết chính trị. | - Đối nội: + Duy trì nền dân chủ tư sản + Ổn định xã hội; ngăn chặn, đàn áp phong trào đấu tranh của các lực lượng tiến bộ ở trong nước. - Đối ngoại: + Triển khai Chiến lược toàn cầu. + Lập các khối quân sự và thiết lập chính quyền tay sai ở nhiều nơi. + Năm 1989, Mỹ và Liên Xô cùng tuyên bố chấm dứt Chiến tranh lạnh. |
Kinh tế | - 1945-1950: Khôi phục kinh tế, nhận viện trợ của Mỹ theo kế hoạch Mác-san - 1950-1973: + Phát triển, trở thành một trong ba trung tâm kinh tế tài chính của thế giới. + Xuất hiện xu hướng liên kết khu vực. - 1973-1991: + Tăng trưởng chậm lại. + Xây dựng thị trường tiền tệ với đồng tiền chung duy nhất (Ơ-rô) | - 1945-1950, kinh tế Mỹ chiếm ưu thế tuyệt đối trong nền kinh tế thế giới; - 1950-1991, kinh tế Mỹ không còn chiếm ưu thế tuyệt đối do sự vươn lên của các nước Tây Âu và Nhật Bản. |
Vận dụng: Sưu tầm tư liệu từ sách, báo, internet về tình hình chính trị, kinh tế của các nước Tây Âu hoặc Mỹ từ năm 1945 đến năm 1991 và giới thiệu với bạn.
Trả lời:
- Kinh tế nước Mĩ từ năm 1945 đến năm 1973: phát triển nhanh chóng. Trong khoảng nửa sau những năm 40, tổng sản phẩm quốc dân tăng trung bình hằng năm là 6%.
+ Công nghiệp: sản lượng công nghiệp Mĩ chiếm hơn nửa sản lượng công nghiệp toàn thế giới
+ Nông nghiệp: Sản lượng nông nghiệp tăng 27% so với trước chiến tranh. Sản lượng nông nghiệp gấp 2 lần sản lượng của Anh + Pháp + Tây Đức + Italia + Nhật Bản.
+ Tài chính: Nắm ¾ trữ lượng vàng trên toàn thế giới. Là nước chủ nợ thế giới
+ Hơn 50% tàu bè đi lại trên biển
+ Nền kinh tế Mĩ chiếm gần 40% tổng sản phẩm kinh tế thế giới
- Kinh tế nước Mĩ từ năm 1973 đến năm 1991:
+ Trong những năm 1973 – 1982: khủng hoảng và suy thoái kéo dài
+ Từ năm 1983, kinh tế Mĩ phục hồi và phát triển. Tuy vẫn là cường quốc đứng đầu thế giới về kinh tế – tài chính nhưng tỷ trọng kinh tế Mĩ trong nền kinh tế thế giới giảm.