Mở đầu: Khi có dòng điện trong mạch, ta không nhìn thấy các hạt mang điện dịch chuyển, nhưng ta có thể nhận biết sự tồn tại của dòng điện qua các tác dụng của nó. Em có thể kể ra dòng điện có những tác dụng gì?
Lời giải:
- Tác dụng phát quang: Làm sáng bóng đèn… là tác dụng hữu ích và phổ biến nhất của dòng điện
- Tác dụng nhiệt: Được dùng để sinh nhiệt trong nhiều thiết bị như bàn ủi quần áo, bình đun siêu tốc, bếp điện, nồi cơm điện, máy sấy…
- Tác dụng từ: Sinh ra từ tính làm quay kim nam châm, hút các vật bằng sắt,…
- Tác dụng sinh lí : Làm co giật, ứng dụng trong châm cứu chữa bệnh…
- Tác dụng hóa học : Ứng dụng trong điện phân, tách đồng ra khỏi dung dịch muối đồng…
I. Tác dụng nhiệt
Hoạt động 1: Thí nghiệm
Chuẩn bị: nguồn điện 9 V, dây nối, công tắc K, sợi dây sắt AB, vài mảnh giấy, điện trở R có giá trị nhỏ.
Tiến hành:
- Lắp mạch điện như Hình 23.1.
- Đóng công tắc K. Quan sát hiện tượng xảy ra với các mảnh giấy. Hiện tượng đó chứng tỏ điều gì?
Lời giải:
- Khi đóng công tắc K, quan sát hiện tượng ta thấy, các mảnh giấy dần bị nóng lên, nám đen để lâu hơn thì cháy đứt và rơi xuống.
Câu hỏi: Nêu một số ví dụ trong đời sống ứng dụng tác dụng nhiệt của dòng điện.
Lời giải:
- Tác dụng tác dụng nhiệt của dòng điện được ứng dụng rộng rãi vào cuộc sống. Các thiết bị có cơ sở dựa trên tác dụng nhiệt của dòng điện là: bàn là, đèn sợi đốt, quạt sưởi,…
II. Tác dụng phát sáng
Hoạt động 2: Thí nghiệm
Dụng cụ:
- Nguồn điện 3 V.
- Đèn điốt phát quang Đ (đèn LED).
- Điện trở R (có tác dụng bảo vệ đèn LED không bị hỏng).
- Công tắc K.
Tiến hành:
- Lắp mạch điện như Hình 23.2.
- Đóng công tắc K. Quan sát đèn LED.
- Đảo ngược hai đầu dây đèn LED, đóng công tắc K. Đèn LED có sáng không?
Lời giải:
- Dòng điện có thể làm đèn điện phát sáng đó là tác dụng phát sáng của dòng điện.
III. Tác dụng hóa học
Hoạt động 3: Thí nghiệm
Chuẩn bị:
- Nguồn điện 6 V.
- Bóng đèn pin Đ.
- Công tắc K.
- Bình đựng dung dịch muối copper (II) sulfate (CuSO4).
- Hai thỏi than được nối với hai cực của nguồn điện.
Tiến hành:
- Lắp mạch điện như Hình 23.4.
- Đóng công tắc K, quan sát hiện tượng xảy ra. Đèn Đ có sáng không? Sau vài phút, nhấc thỏi than nối với cực âm của nguồn điện ra ngoài, thỏi than có màu gì?
Lời giải:
- Đèn Đ có sáng. Sau vài phút, nhấc thỏi than nối với cực âm của nguồn điện ra ngoài, thỏi than có màu đỏ của đồng.
IV. Tác dụng sinh lí
Câu hỏi 1: Nêu ví dụ ứng dụng tác dụng phát sáng của dòng điện trong thực tế.
Lời giải:
Ví dụ ứng dụng tác dụng phát sáng của dòng điện trong thực tế:
- Làm sáng bóng đèn bút thử điện để nhận biết có điện hay không.
- Làm đèn đi - ốt phát quang (đèn LED) trong các dụng cụ như ra - đi – ô, máy tính, điện thoại, …
- Làm đèn ống phát sáng: Có chất bột phát quang phủ bên trong thành ống. Khi dòng điện chạy qua, chất bột này phát sáng nên đèn nóng lên rất ít.
Câu hỏi 2: Vì sao khi trời mưa gió, không được lại gần dây điện rơi xuống mặt đường.
Lời giải:
- Vì nước mưa không phải là nước tinh khiết (về mặt hóa học) nên có thể dẫn điện. Sau cơn mưa, đất ẩm ướt dẫn điện từ dây điện bị đứt đến người. Người đi chân đất sẽ bị điện giật. Để phòng tránh thì người đó phải đi giày dép, ủng khô có đế cao và làm bằng chất cách điện.