Khởi động (trang 10) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Hãy trao đổi với bạn và cho biết tại sao ngày nay, nhiều người thường tìm kiếm thông tin trên Internet thay vì trên sách, báo truyền thống.
Trả lời:
- Ngày nay, nhiều người thường tìm kiếm thông tin trên Internet thay vì trên sách, báo truyền thống vì:
+ Thông tin số đa dạng, phong phú.
+ Công cụ tìm kiếm dễ dàng, nhanh chóng.
1. Đặc điểm của thông tin số
Câu hỏi 1 (trang 11) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Hãy trao đổi với bạn và giải thích lí do thông tin trên Internet có những đặc điểm sau đây:
a) Nguồn thông tin khổng lồ, đa dạng, phong phú.
b) Thường xuyên được cập nhật.
c) Trao đổi dễ dàng, lan truyền nhanh chóng, khó thu hồi triệt để.
d) Có thể tìm kiếm dễ dàng, nhanh chóng.
e) Có nguồn thông tin đáng tin cậy nhưng cũng có nguồn thông tin không thực sự đáng tin cậy.
Trả lời:
a) Nguồn thông tin khổng lồ, đa dạng, phong phú.
- Thông tin số có nhiều loại như: văn bản, âm thanh, hình ảnh, video, …
b) Thường xuyên được cập nhật.
- Thông tin trên Internet được cập nhật hằng giờ, hằng ngày.
c) Trao đổi dễ dàng, lan truyền nhanh chóng, khó thu hồi triệt để.
- Thông tin số được thu thập, chia sẻ ngày càng nhanh và nhiều.
- Thông tin trên Internet có thể dễ dàng sao chép, lưu trữ trữ ở nhiều nơi. Việc sao lưu có thể thực hiện tự động. Vì vậy, thông tin đã đưa lên mạng rất khó thu hồi triệt để.
d) Có thể tìm kiếm dễ dàng, nhanh chóng.
- Thông tin trên Internet có thể được tìm thấy dễ dàng và nhanh chóng bằng máy tìm kiếm.
e) Có nguồn thông tin đáng tin cậy nhưng cũng có nguồn thông tin không thực sự đáng tin cậy.
- Đối tượng đưa thông tin lên Internet rất đa dạng và mục đích chia sẻ thông tin cũng rất khác nhau. Thông tin chân thực ban đầu có thể bị làm sai lệch rồi tiếp tục phát tán vì động cơ, lợi ích riêng. Vì vậy, thông tin trên Internet có độ tin cậy rất khác nhau.
Câu hỏi 2 (trang 11) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Đặc điểm nào sau đây không thuộc về thông tin số?
a) Nhiều người có thể truy cập đồng thời.
b) Chỉ cho phép một người sử dụng tại một thời điểm.
c) Có công cụ hỗ trợ tìm kiếm, xử lí, chuyển đổi hiệu quả.
d) Có thể truy cập từ xa.
Trả lời:
Đặc điểm không thuộc về thông tin số:
b) Chỉ cho phép một người sử dụng tại một thời điểm.
2. Khai thác nguồn thông tin tin cậy
Câu hỏi 1 (trang 12) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Thông tin trong những trường hợp nào sau đây là đáng tin cậy?
a) Thông tin trên website có tên miền là .gov.
b) Bài viết của một cá nhân đăng tải trên mạng xã hội với mục đích bôi nhọ người khác.
c) Bài viết hướng dẫn phòng tránh dịch bệnh trên trang web của cơ quan y tế.
d) Bài viết trên tài khoản mạng xã hội của một nhà báo có uy tín và có trích dẫn nguồn thông tin từ trang web của Chính phủ.
Trả lời:
- Các trường hợp mà thông tin đáng tin cậy: a), c), d).
Câu hỏi 2 (trang 12) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Có ý kiến cho rằng việc biết lựa chọn nguồn thông tin đáng tin cậy là rất quan trọng. Em có đồng ý với ý kiến này không? Tại sao? Nêu ví dụ minh hoạ.
Trả lời:
- Lựa chọn nguồn thông tin đáng tin cậy là rất quan trọng vì thông tin có vai trò quan trọng trong việc ra quyết định của con người. Con người ra quyết định trên cơ sở thông tin thu nhận được. Thông tin chân thực giúp con người có suy nghĩ, hành động đúng, ngược lại, thông tin sai lệch sẽ dẫn đến suy nghĩ, hành động không phù hợp.
- Việc xác định được độ tin cậy giúp em lựa chọn được thông tin đúng, tránh sử dụng những thông tin sai lệch, từ đó có thể ra được quyết định phù hợp. Vì vậy, biết khai thác nguồn thông tin cậy là yếu tố rất quan trọng, đặc biệt là trong thời đại thông tin số hiện nay.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 13) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Em hãy nêu các đặc điểm của thông tin số.
Lời giải:
Một số đặc điểm của thông tin số:
- Thông tin số rất đa dạng.
- Có công cụ tìm kiếm, xử lí, chuyển đổi, truyền hiệu quả, nhanh chóng.
- Có tính bản quyền.
- Có thể dễ dàng sao chép, khó thu hồi triệt để.
- Có độ tin cậy khác nhau.
- Được thu thập, lưu trữ, chia sẻ nhanh và nhiều.
Luyện tập 2 (trang 13) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Em hãy nêu tầm quan trọng của việc biết khai thác nguồn thông tin đáng tin cậy; nêu ví dụ minh hoạ.
Lời giải:
Xác định, khai thác nguồn thông tin đáng tin cậy giúp ta có được thông tin đúng, từ đó có quyết định phù hợp.
Ví dụ: Trong thời buổi dịch bệnh, các phương pháp được đồn thổi rằng có thể ngăn ngừa hoặc chữa Covid-19 như tắm nắng hay bơi ngoài biển 10 phút một ngày; uống nước 15 phút một lần, luôn giữ cho họng ướt, nuốt vi rút xuống dạ dày thì axit dạ dày sẽ diệt vi rút; ăn hành, tỏi sống; uống vitamin C liều cao; rửa mũi bằng nước muối; bôi dầu vừng; tiêm vacxin phòng viêm phổi … đều đã bị Tổ chức Y tế thế giới (WHO) hoặc cơ quan y tế của chính phủ các nước bác bỏ.
Tin giả nhưng hiểm hoạ chết người là có thật. Tại Iran, có gần 300 người chết (trong đó có cả trẻ em) và hơn 1.000 ca ngộ độc rượu có methanol do tin đồn thất thiệt rằng uống chất cồn có thể diệt được vi rút SARS-CoV-2.
Thực hành
Thực hành 1 (trang 13) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Trên Internet có nhiều thông tin về cách phòng chống dịch bệnh, trong đó có những thông tin đáng tin cậy và có những thông tin không đáng tin cậy. Em hãy cùng với bạn thực hiện các yêu cầu sau:
a) Lựa chọn một dịch bệnh có nhiều thông tin về cách phòng chống được chia sẻ trên Internet.
b) Tìm kiếm thông tin và tạo một tệp văn bản tổng hợp về một số cách phòng chống dịch bệnh được chọn. Đối với mỗi cách phòng chống dịch bệnh, cần có các nội dung chính sau:
- Tóm tắt nội dung cách phòng chống dịch bệnh.
- Thông tin về đơn vị, tác giả, địa chỉ trang web, mục đích, các trích dẫn, ngày đăng tải của bài viết.
- Nhận xét của nhóm em về độ tin cậy kèm theo căn cứ được sử dụng để đánh giá độ tin cậy.
c) Chia sẻ, lấy ý kiến góp ý của các nhóm bạn về sản phẩm của nhóm em.
Hướng dẫn:
Các em tham khảo gợi ý sau:
a) Chọn dịch bệnh Covid-19.
b) Phòng chống dịch COVID-19 bằng... "Đồng dao 5K".
- Thông tin được đăng trên trang Trung tâm tin tức VTV24, vào ngày 6/2/2021.
c) Học sinh tự chia sẻ, lấy ý kiến góp ý của các nhóm bạn về sản phẩm của nhóm em.
Thực hành 2 (trang 13) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Thông tin giả, sai sự thật trên Internet gây ra những tác hại, ảnh hưởng xấu đến cá nhân, tổ chức, cộng đồng. Em hãy thực hiện các yêu cầu sau:
a) Tìm kiếm trên Internet và tạo một bài trình chiếu về một số tình huống thông tin giả, sai sự thật gây ra hậu quả cho cá nhân, tổ chức, cộng đồng. Đối với mỗi tình huống cần có các nội dung chính sau:
- Tóm tắt nội dung thông tin.
- Thông tin về đơn vị, tác giả, bài viết, web, mục đích, các trích dẫn, ngày đăng tải của bài viết.
- Hậu quả gây ra cho cá nhân, tổ chức, cộng đồng.
b) Trình bày, trao đổi với bạn và cho biết:
- Có thể nhận thấy thông tin giả, sai sự thật trong mỗi tình huống này thông qua những yếu tố, chi tiết nào.
- Nếu người dùng biết cách đánh giá, khai thác nguồn thông tin đáng tin cậy thì có thể hạn chế được hậu quả trong các tình huống này như thế nào?
Trả lời:
- Tin giả về xác chết của các bệnh nhân COVID-19 được cho là tại TP.HCM từng gây hoang mang trong dư luận.
- Thông tin chưa kiểm chứng liên quan "bác sĩ Trần Khoa" thu hút nhiều quan tâm của dư luận - Ảnh: T.A.
- Thông tin “không cho người dân di chuyển trong 7 ngày”
Từ sáng 12-8, trên mạng xã hội lan truyền thông tin có nội dung:
"Bí thư TP chỉ đạo:
- Sẽ ko cho người dân di chuyển trong 7 ngày, ở nhà sẽ ở nhà 7 ngày, đi làm công sở thì ở công sở 7 ngày, đi làm phân xưởng thì ở phân xưởng 7 ngày.
- Sẽ cho người dân và cơ quan chuẩn bị 4 ngày. Đúng 8 giờ sáng thứ 2 tuần sau, án binh bất động toàn TP.
- Từ đây đến hết tháng 8, cả nước chỉ về thêm 3,2 triệu liều vắc xin ko đủ cho TPHCM. Đề nghị tiêm đúng đối tượng. Đẩy nhanh tốc độ tiêm trong 4 ngày phải hoàn thành.
- Cơ bản ko để cho người dân di chuyển trong 7 ngày.
- Ngày mai quận huyện sở ngành chuẩn bị phương án cho việc thực hiện.
- Y tế chuẩn bị sẵn sàng KHXN, lực lượng XN, cách thức, kể cả tiêm vắc xin".
...
Trước hết, tin giả liên quan đến dịch COVID-19 là những thông tin sai sự thật về tình hình dịch bệnh, gây tâm lý hoang mang trong dư luận xã hội. Trong đợt dịch COVID-19 đầu tiên ở nước ta, những thông tin dạng như thế này đã tạo ra tâm lý bất ổn trong một bộ phận nhân dân. Nhiều người đã ra sức tích trữ lương thực, thực phẩm; tạo ra tình trạng khan hiếm hàng hóa cục bộ; gây ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động sản xuất kinh doanh, cung ứng hàng hóa tại nhiều địa phương.
Rõ ràng, với cách thức biểu hiện, nội dung, tính chất khác nhau nhưng tin giả liên quan đến dịch COVID-19 lan truyền trên mạng xã hội đã trở thành tác nhân gây hoang mang, tâm lý bất ổn, hoảng loạn trong nhân dân; ảnh hưởng đến niềm tin của nhân dân đối với các chủ trương, biện pháp phòng, chống dịch của Đảng, Nhà nước. Sẽ càng nguy hiểm hơn, khi những tin giả này bị các đối tượng chống đối, thù địch, phản động lợi dụng nhằm mục đích tuyên truyền, kích động chống phá Nhà nước, phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc./.
- Những thông tin này có thể nhận thấy qua những yếu tố như người đăng, tác giả, địa chỉ trang web, ... có uy tín không.
- Nếu người dùng biết cách đánh giá, khai thác nguồn tin đáng tin cậy có thể hạn chế được hậu quả trong các tình huống: không gây hoang mang dư luận, không ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh, sản xuất, ...
Thực hành 3 (trang 13) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Sau khi đã hoàn thành các nhiệm vụ nêu trên, em hãy cho biết:
- Công cụ nào đã được em sử dụng để tìm kiếm thông tin trên Internet?
- Phần mềm nào đã được em sử dụng để hỗ trợ việc tổng hợp, trình bày thông tin?
Trả lời:
- Công cụ được em sử dụng để tìm kiếm thông tin trên Internet là phần mềm trình duyệt web.
- Phần nào được em sử dụng để hỗ trợ việc tổng hợp, trình bày thông tin là Word, PowerPoint.
Vận dụng
Vận dụng 1 (trang 13) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Theo em, tại sao ngày nay nhiều người có thói quen đọc báo trên Internet để cập nhật tin tức?
Trả lời:
- Ngày nay nhiều người có thói quen đọc báo trên Internet để cập nhật tin tức vì Internet và các trang mạng xã hội đem lại rất nhiều tiện ích cho người sử dụng như tốc độ thông tin nhanh, nội dung phong phú, đa dạng…
Vận dụng 2 (trang 13) Tin học 8 Chân trời sáng tạo Bài 2: Theo em, nên hay không nên tự chữa các bệnh theo các hướng dẫn được chia sẻ trên Internet? Tại sao? Cho ví dụ minh họa.
Trả lời:
- Chúng ta không nên tự chữa các bệnh theo các hướng dẫn được chia sẻ trên Internet. Vì có nhiều bệnh có biểu hiện la lá nhau, chúng ta không phân biệt được mà cần phải thăm khám, thực hiện các xét nghiệm để chuẩn đoán bệnh và đưa ra phác đồ chữa bệnh phù hợp.
- Ví dụ: Khi em gõ cụm từ “chữa tiêu chảy” để tìm kiếm thì các em thấy cho ra khoảng 24 600 000 kết quả.