Đọc hiểu
Câu 1 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 36): Người kể chuyện là ai?Trả lời:
- Người kể chuyện là tác giả.
Câu 2 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 36): Người kể chuyện nhận xét gì về đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông?
Trả lời:
- Đầu bếp, gia thần của Trịnh Tông được nhận xét là “người cơ tri”, “kẻ tinh khôn”, có nhiều mưu trí, ứng phó linh hoạt
Câu 3 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 37): Chú ý động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân
Trả lời:
- Động cơ và thái độ của đầu bếp, thân quân: ban đầu nói với giọng điệu thể hiện sự khiêm nhường, e sợ rằng nếu có điều gì kinh động, sẽ bị quở trách gây tội, sau đó, tỏ ra là nghe lời vương tử và thực hiện theo mệnh lệnh đó.
- Sau khi được thế tử mời ăn uống no nê và ngỏ ý mong mọi người một lòng giúp đỡ nhà chúa cùng lời hứa hẹn “Nếu trời cho xong việc, tất nhiên sẽ có sách son, khoán sắt lưu truyền muôn đời”. Nghe xong, tất cả mọi người (bao gồm đầu bếp và thần quân) đều một mực đồng ý.
Câu 4 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 37): Ai là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ?Trả lời:
* Tác giả là người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ
+ Minh chứng: Nhân vật Bằng Vũ xuất hiện qua ngày hội họp quân lính ở chùa Khán Sơn, có thể nói người kể chuyện về nhân vật Bằng Vũ là nhóm tác giả Ngô Gia Văn Phái, với ngôi kể chuyện ở ngôi thứ ba.
Câu 5 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 38): Chú ý lời nói, thái độ và hành động của Quận Huy.Trả lời:
- Lời nói: như biết trước có tai họa sắp xảy ra không lành với mình (cái chết), biết tin mình sắp gặp tai họa không có vẻ lo sợ mà vẫn rất thản nhiên và tuyên bố khá mạnh mẽ: “Ngày mai có biến, tôi sẽ chết. Nhưng tôi chết cũng phải có dăm ba mạng đi theo”.
- Thái độ: không hề nao núng, sợ hãi, "nói toạc ra ở trong triều".
- Hành động: Quận Huy đưa ra một tờ khải với nội dung: Huy Bá tố cáo Quận Viêm đang âm mưu làm phản và xin các quan hãy tra xét để trừng trị.
→ Sự bất lực thảm hại của phe quận Huy đã quá rõ. Không đề phòng, thiếu mưu lược, chủ quan khinh địch, cho rằng “thói đời hay phao nhảm”, chính điều đó đã mang tới cái kết bi kịch.
Câu 6 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 39): Khí thế của kiêu binh được miêu tả như thế nào?Trả lời:
- Khí thế của kiêu binh được miêu tả qua những chi tiết:
“Bằng Vũ vào trong phủ, đánh luôn ba hồi, chín tiếng trống.”
“Lại nói, quân lính nghe thấy tiếng trống tức thì người nào cũng nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau mà vào trong phủ”
“…quân lính ở bên ngoài không vào được, họ cứ đứng hò reo, quát tháo long trời lở đất.”
→ Từ những chi tiết trên thể hiện một khí thế khá mạnh mẽ, hào hứng, có chút hơi náo loạn đồng thời cũng thiếu tính tổ chức của các kiêu binh.
Câu 7 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 39): Chú ý hành động và thái độ của Quận Châu trước đám kiêu binh.Trả lời:
- Tình huống: đám kiêu binh dọa rằng nếu không mở cửa, họ sẽ chèo vào và xác Quận Châu sẽ nát như cám.
- Hành động và thái độ của Quận Châu: run sợ và đã phải mở cửa cho bọn kiêu binh xông vào.
→ Hành động và thái độ của Quận Châu khá nhu nhược, hèn nhát.
Câu 8 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 40): Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết nào?
Trả lời:
- Tình thế bất lực, thảm hại và bi đát của Quận Huy được miêu tả qua những chi tiết:
+ Voi của Quận Huy cưỡi bị đâm chém túi bụi, bị ném gạch → voi co vòi mà gầm, không dám húc nữa.
+ Khi định giương cung bắn à cung bị đứt dây; vớ lấy súng để nạp đạn → mồi lửa tịt không cháy.
+ Quân lính thừa dịp dùng câu liêm lôi viên quản tượng xuống đất rồi chém.
+ Một toán ở cửa Tuyên Vũ xông vào, đứng chắn ở đằng sau voi, khiến voi không thể nhúc nhích → dùng câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, đánh đấm túi bụi giết chết ngay tại chỗ.
=> Từ những chi tiết trên cho thấy Sự bất lực thảm hại của phe quận Huy đã quá rõ. Không đề phòng, thiếu mưu lược, sờ đến cung thì cung đứt dây, sờ đến súng thì súng không nổ! Quận Huy bị quân lính dung câu liêm móc cổ kéo từ voi ngã xuống, bị đánh đấm túi bụi và giết chết ngay tại chỗ.
Câu 9 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 40): Những hình ảnh so sánh trong lời kể có tác dụng gì?Trả lời:
- Tác dụng: khắc họa rõ nét, thêm sinh động về hình ảnh quân lính nâng mâm lên đầu, hạ mâm xuống vai.
Câu 10 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 41): Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần như thế nào?
Trả lời:
Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ trả thù các đại thần được miêu tả:
- Dù đã giết chết anh em Quận Huy nhưng cơn giận của binh lính vẫn chưa hả. Kiêu binh lộng hành bức ép chúa cũ, trả thù các đại thần rất dã man
- Nhà cửa Quận Huy bị phá tan tành, một mảnh ngói cũng không còn.
- Phàm các quan văn võ hễ ai thuộc bè đảng của Thị Huệ và Quận Huy, cùng những người dự vào việc tố giác vụ án năm Canh Tí, những viên quan hầu mọi ngày có tính nghiệt ngã mà quân lính vẫn ghét, lúc ấy cũng đều bị phá nhà hàng loạt và bị lùng bắt đem giết chết.
- Làm náo động kinh thành. Tông hạ chỉ ngăn cấm nhưng vẫn không thôi.
Câu 11 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 41): Chi tiết nào cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh?Trả lời:
Chi tiết cuối bài cho thấy Trịnh Tông bất lực, không kiểm soát được kiêu binh:
- Trịnh Tông cho người dò xét trong kinh kì, lén đến chỗ đám kiêu binh tụ họp, bắt phứa một người thường dân ở gần đem chém để ra oai.
=> Cho thấy rằng Trịnh Tông chỉ là con rối trong tay kiêu binh, không dám động vào quân linh để thị uy.
* Kết quả: Việc phá phách nhà cửa tạm ngưng nhưng việc lùng bắt người để giết vẫn chưa dứt.
Câu hỏi
Câu hỏi 1 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Hãy nêu những sự kiện chính được kể trong văn bản Kiêu binh nổi loạn và cho biết mâu thuẫn ở đây là gì?Trả lời:
* Những sự kiện chính trong văn bản Kiêu binh nổi loạn:
- Kiêu binh bàn kế hoạch nổi loạn, cùng đề xuất kế sách của Bằng Vũ.
- Quận Huy đứng ra đỡ lời cho Bằng Vũ để không bị giết trước mặt các quan.
- Kiêu binh đến nhà Quận Huy nổi loạn và giết Quận Huy.
- Kiêu binh lập thế tử Tông lên ngôi làm chúa.
- Kiêu binh giết sạch những người liên quan đến bè đàng của Thị Huệ và Quận Huy.
→ Mẫu thuẫn đó chính là sự thối nát của phủ chúa Trịnh, sự bất lực và thảm hại của giai cấp thống trị: cha, con, anh, em tranh giành quyền lực, việc phế con trưởng lập con thứ hoàn toàn do quyền lợi ích kỉ của phe đảng, không vì quyền lợi của đất nước, của nhân dân. Từ đó dẫn tới những tranh chấp vương quyền và cái kết bi thảm, tất cả là do bọn lính tráng, bọn bồi bếp tự phát nổi lên. Trịnh Tông lên ngôi mà bất lực trước đám, âm binh bất trị... Đúng là tấn bi kịch lịch sử.
Câu hỏi 2 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Những chi tiết miêu tả hành động của đám khiêu binh. Em có nhận xét gì về những hành động ấy?Trả lời:
Mục đích nổi loạn cùa kiêu binh là trả thù, rửa hận. Lời nói của Dự Vũ đã cho thấy quân lính “căm ghét”, “hậm hực” khinh bỉ cách làm của chúa Trịnh và quận Huy, chỉ muốn diệt trừ cho hả giận. Đề xuất kế sách của Bằng Vũ chứng tỏ quân lính rất khinh nhờn thế lực của phủ chúa: “Đánh một hồi trống làm hiệu, rồi kẻo ùa cả vào, nắm cẳng hắn, vứt chỏng gọng xuống dưới thềm một cái là xong thôi mà!”.
- “Bằng Vũ vào trong phủ, đánh luôn ba hồi, chín tiếng trống.”
- “Lại nói, quân lính nghe thấy tiếng trống tức thì người nào cũng nhảy nhót hăng hái, cùng cầm binh khí xô lấn nhau mà vào trong phủ”
- “…quân lính ở bên ngoài không vào được, họ cứ đứng hò reo, quát tháo long trời lở đất.”
- “…bao nhiêu người đang ngồi lại nhao nhao đứng dậy, kéo ập vào trước đầu voi.”
- “Rồi họ lấy khí giới đâm chém túi bụi, có kẻ cạy gạch ngói ở phủ ra ném tới tấp…”
- “Quân lính hăng máu kéo đến càng đông…Họ bèn dung câu liêm móc cổ Quận Huy kéo xuống, rồi đánh đấm túi bụi giết chết ngay tại chỗ.”
....
→ Qua những hành động này ta thấy được sự ngang tàng và hung bạo, không chịu khuất phục của kiêu binh, nhưng cũng đồng thời cho thấy sự nổi loạn, tàn bạo đã thể hiện cụ thể, sống động, nó cho thấy sức mạnh của đám đông có thể làm những điều lay chuyển thế lực cầm quyền.
Câu hỏi 3 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Những chi tiết, hình ảnh nào cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy?Trả lời:
* Những chi tiết, hình ảnh cho thấy sự bất lực và thất bại của phe cánh Quận Huy:
- Không đề phòng, thiếu mưu lược.
- Quận Châu lúc đầu theo Huy đứng trong cửa định lên giọng đe quân lính. Kiêu binh mới đe một câu liền mở cửa ngay.
- Quận Huy cưỡi voi định giương cung ra bắn nhưng bị đứt dây, vớ súng nạp đạn nhưng mồi lửa lại không cháy.
- Quân lính lôi viên quản tượng xuống đất chém
- Quận Huy lao xuống đánh khiến vài người bị thương nhưng cuối cùng lại bị quân lính dùng câu liêm móc vào cổ kéo xuống đánh túi bụi và giết chết.
- Em ruột Quận Huy vội vàng chạy vào phủ đường nhưng đến chùa Báo Thiên thì cũng bị quân lính đánh cho vỡ đầu và ném xác xuống hồ Thủy Quân.
- Kiêu binh đã giết hết anh em quận Huy rồi, Châu còn phất cờ đuôi báo và khua chiêng thu quân.
- Chúa thì chạy trốn, đói bụng khóc nheo nhéo phải dọa bị bắt mới không khóc nữa.
Câu hỏi 4 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Cảnh Trịnh Tông lên ngôi có gì đặc biệt? Nhận xét về nghệ thuật miêu tả của tác giả.Trả lời:
- Trịnh Tông đúng là ông chúa bù nhìn, hắn lên ngôi chúa hoàn toàn nhờ chỗ dựa là đám lính tráng tự phát nổi lên.
- Kiêu binh đã lập Trịnh Tông lên, cảnh khiêng Tông trên chiếc mâm gỗ, đưa lên, đưa xuống, mọi người xúm lại đông như họp chợ. Hai tiếng “họp chợ” thật mỉa mai! Họ lại đặt sập gụ ngoài phủ đường để đưa Tông lên ngôi. Mấy chữ “ngoài phủ đường” cũng hài hước, chẳng có chút uy nghiêm nào. Trịnh Tông thì tuy vẫn được gọi bằng những danh hiệu những từ ngữ trang trọng cao quy của bậc đế vương: thế tử, mặt rồng, Thánh chúa... nhưng ngai vàng chỉ là cái mâm đặt trên vai đám lính tráng, để cho hàng phố đến xem như họp chợ.
=> Nghệ thuật miêu tả của tác giả đã khắc họa hình tượng nhân vật Trịnh Tông rõ nét. Hắn lên ngôi chúa hoàn toàn nhờ sự đưa đẩy tình cờ của số phận. Tất cả chỗ dựa là đám lính tráng tự phát nổi lên, đến những giấy tờ không có giá trị nhưng vẫn được coi là mệnh lệnh định sẵn. Đây đúng là ông chúa bù nhìn.
Câu hỏi 5 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Hãy dẫn ra một số bình luận, đánh giá của người kể chuyện đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử trong văn bản. Theo em, quan điểm và thái độ của người kể chuyện có khách quan và đáng tin cậy không? Vì sao?Trả lời:
“Bằng Vũ mạnh bạo nhận lời. Rồi cả bọn cùng nhau uống máu ăn thề.”
“Ở kinh, gã thường làm mướn đơn kiện cho người ta, vẫn lừng tiếng là tay điêu toa trong việc xúi nguyên giục bị.”
….
Quan điểm và thái độ của người kể chuyện khách quan và đáng tin cậy vì có sự theo sát lịch sử.
Câu hỏi 6 SGK Văn 10 CD - Soạn bài Kiêu binh nổi loạn (trang 42): Người xưa từng nói về năm nguy cơ làm mất nước: “Một, trẻ không kính già; hai, trò không trọng thầy; ba, binh kiêu tướng thoái; bốn, tham nhũng tràn lan; năm, sĩ phu ngoảnh mặt”(Lê Quý Đôn). Sau khi đọc đoạn trích Kiêu binh nổi loạn, em suy nghĩ gì về ý kiến này?
Trả lời:
Sau khi đọc Kiêu binh nổi loạn em thấy đồng tình với ý kiến của Lê Quý Đôn bởi một triều đại phong kiến lâu đời, hiển hách đã rơi vào tình trạng suy sụp một cách thảm hại.
Những nhân vật đã bị lịch sử lên án, đã hết vai trò lịch sử, vẫn cố khẳng định uy quyền của mình và trở thành những vai hề như quận Huy vẫn tin ở uy quyền của mình, biết trước âm mưu nổi loạn của đám kiêu binh vẫn không thèm phòng bị gì, một mình giữa đám loạn quân hung hãn vẫn quát tháo thị oai...cuối cùng bị kéo cổ xuống đất.
Bố chết nằm đấy, anh em đã xung đột, tranh nhau ngai vàng. Trịnh Tông đúng là ông chúa bù nhìn, hắn lên ngôi chúa hoàn toàn nhờ sự đưa đẩy tình cờ của số phận, nhưng ngai vàng chỉ là cái mâm đặt trên vai đám lính tráng, để cho hàng phố đến xem như họp chợ. Qua đó, ta thấy được làn sóng nổi loạn của quân lính và số phận bèo bọt của một vương triều, chứng tỏ sự thối nát cùng cực của một chế độ.
Đoạn trích “Kiêu binh nổi loạn” trong Hoàng Lê nhất thống chí đã cho thấy sự thối nát của phủ chúa Trịnh. Bút pháp tả thực của lối chép sử biên niên không che dấu một nụ cười mỉa mai và xót xa trước tình cảnh đất nước bị rữa nát từ chính quyền trung ương. Cơn hấp hối vào giờ chót của một triều đại bao giờ cũng chẳng là một màn bi hài của lịch sử?