Đọc hiểu
Đọc hiểu 1: Những chi tiết nào giúp em hiểu thêm về các tác phẩm của chủ tịch Hồ Chí Minh?
Trả lời:
- Sinh ra trong một gia đình nhà Nho yêu nước
- Thuở nhỏ được học chữ Hán, sau đó học chữ Quốc ngữ và tiếng Pháp ở trường Quốc học Huế
- Người đi đến nhiều quốc gia trên hành trình đi tìm đường cứu nước: Mỹ, Anh, Pháp.
Đọc hiểu 2: Chú ý yếu tố gia đình và quê hương.
Trả lời:
- Gia đình:
+ Hồ Chí Minh sinh ra trong một gia đình nhà nho yêu nước
+ Song thân của Người là cụ Phó bảng Nguyễn Sinh Sắc và bà Hoàng Thị Loan.
- Quê hương:
+ Người sinh ra và lớn lên tại 1 vùng quê giàu truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng.
+ Quê Bác ở làng Kim Liên (làng Sen), nay là xã Kim Liên, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An.
Đọc hiểu 3: Xác định câu văn chuyển đoạn sang luận điểm khác?
Trả lời:
- Hồ Chí Minh không chỉ là nhà yêu nước, nhà cách mạng, anh hùng dân tộc mà còn là nhà văn hóa kiệt xuất.
Đọc hiểu 4: Quan điểm sáng tác văn chương của Hồ Chí Minh có gì đáng lưu ý?
Trả lời:
- Người quan niệm văn chương là vũ khí chiến đấu
- Người thường xác định rõ mục đích và đối tượng cần hướng tới, từ đó mới quyết định nội dung và cách viết.
Đọc hiểu 5: Những biểu hiện phong phú trong sáng tác của Hồ Chí Minh là gì?
Trả lời:
+ Người viết bằng nhiều thể loại với những bút pháp và phong cách khác nhau
+ Viết bằng nhiều ngôn ngữ, khi viết bằng tiếng Pháp, lúc viết bằng tiếng Hán, nhiều sáng tác bằng tiếng Việt (chữ Quốc ngữ),…
+ Thể loại: Văn chính luận, truyện và kí, thơ ca.
Đọc hiểu 6: Văn chính luận của Hồ Chí Minh có những tác phẩm nào tiêu biểu?
Trả lời:
+ Tác phẩm “Bản án chế độ thực dân Pháp” (Le Procès de la Colonisation Francaise)
- Tác phẩm đã vạch trần chính sách vô nhân đạo, tội ác và sự lừa dối của thực dân Pháp đối với nhân dân các nước thuộc địa từ những bằng chứng xác thực, lí lẽ đanh thép, lời văn sắc bén,..
+ Bản “Tuyên ngôn Độc lập”
- Với lời văn ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, giàu sức thuyết phục, cảm hứng hào sảng, mạnh mẽ, lời văn đanh thép mà đầy cảm xúc,…
+ Tác phẩm “Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946)”
- Kêu gọi nhân dân cả nước đứng lên bảo vệ nền độc lập non trẻ vừa giành được.
Đọc hiểu 7: Chú ý hoàn cảnh ra đời của các văn bản.
Trả lời:
- Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, thực dân Pháp dã tâm dùng vũ lực hòng đặt lại ách thống trị trên đất nước ta một lần nữa. Trước vận mệnh đất nước đang ở tình thế “ngàn cân treo sợi tóc” vì thù trong, giặc ngoài, nạn đói, nạn dốt hoành hành khắp nơi, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ việc động viên sức mạnh của toàn thể dân tộc Việt Nam là điều rất cần thiết để thực hiện nhiệm vụ cấp bách của cách mạng: xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng, chống thực dân Pháp xâm lược, bài trừ nội phản, cải thiện đời sống nhân dân.
- Ngày 19/12/1946, Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến. Với ý chí “thà hi sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ", toàn dân tộc Việt Nam đã nhất tề đứng lên kháng chiến, chống thực dân Pháp xâm lược.
Đọc hiểu 8: Những sự kiện nào được Nguyễn Ái Quốc viết thành truyện ngắn?
Trả lời:
- Nhận tin quốc vương nước Nam là Khải Định sắp làm “khách của nước Pháp”, Người viết nên tác phẩm “Lời than vãn của bà Trưng Trắc”; “Vi hành”
- Nhà cách mạng Phan Bội Châu bị thực dân Pháp bắt cóc, đang giam ở Hỏa lò, chuẩn bị xử bắn. Người viết nên tác phẩm “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu”.
Đọc hiểu 9: Chú ý cái tôi Hồ Chí Minh ở các tác phẩm kí.
Trả lời:
- Qua tập hồi kí, người đọc thấy được một cái tôi hiện lên ở Bác rất đỗi trẻ trung và hồn nhiên, giản dị, thể hiện một tình cảm chân thành, nồng hậu,…
Đọc hiểu 10: Vì sao Nhật kí trong tù được nhắc đến đầu tiên?
Trả lời:
- Được nhắc đến đầu tiên vì: Nhật kí trong tù phản ánh tâm hồn, tình cảm nhân đạo, ý chí kiên cường và nhân cách cao đẹp của một bậc “đại trí, đại nhân, đại dũng” trong hoàn cảnh cực khổ chốn lao tù.
+ Nhật kí trong tù cũng là bức tranh hiện thực đầy cảnh bất công, tàn bạo được Người tái hiện lại một cách sinh động, chân thực nhằm tố cáo mạnh mẽ chế độ nhà tù của Quốc dân Đảng.
+ Nhật kí trong tù chan chứa tình cảm nhận đạo và một tinh thần lạc quan cách mạng – từ trong ngục tối, Người luôn nhìn ra ánh sáng và hướng đến tương lai.
Đọc hiểu 11: Những bài thơ viết từ sau năm 1941 có đặc điểm gì?
Trả lời:
- Là những bài thơ tuyên truyền vận động cách mạng
- Thể hiện tình cảm sâu nặng của Hồ Chí Minh đối với đất nước, ca ngợi, động viên những con người kháng chiến.
- Thể hiện một tâm hồn nghệ sĩ phong phú, tinh tế trước vẻ đẹp của tạo vật và tình người.
Đọc hiểu 12: Chú ý tên của mỗi tiểu mục là một luận điểm.
Trả lời:
- Luận điểm 1: Hồ Chí Minh – Anh hùng dân tộc
- Luận điểm 2: Hồ Chí Minh – Danh nhân văn hóa kiệt xuất
- Luận điểm 3: Hồ Chí Minh có một sự nghiệp văn học lớn lao và phong phú
- Luận điểm 4: Hồ Chí Minh có một phong cách nghệ thuật đa dạng mà thống nhất.
Đọc hiểu 13: Luận điểm được triển khai như thế nào?
Trả lời:
- Các luận điểm được triển khai lô gích, chặt chẽ với hệ thống dẫn chứng cụ thể, tăng sức thuyết phục cho lí lẽ nêu ở trên.
Đọc hiểu 14: Chú ý cách lí giải về tính thống nhất của phong cách Hồ Chí Minh.
Trả lời:
Phong cách nghệ thuật Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh vừa đa dạng vừa thống nhất:
- Tinh thống nhất được thể hiện bởi tất cả sự nghiệp sáng tác của Người chủ yếu hướng đến mục đích lớn nhất là vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, vì hạnh phúc nhân dân
- Nội dung các sáng tác chủ yếu tập trung vào đề tài “Chống thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ, tuyên truyền cho độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”
- Tính thống nhất còn được thể hiện ở hình thức và cách viết. Lối viết ngắn gọn, trong sáng, giản dị, phù hợp với đối tượng, rất linh hoạt, sáng tạo trong việc sử dụng các thể loại, ngôn ngữ và bút pháp nghệ thuật khác nhau để có được hiệu quả biểu đạt cao nhất.
Đọc hiểu 15: Phần kết nêu lên các nội dung gì?
Trả lời:
- Vai trò của Người: Hồ Chí Minh không chỉ là anh hùng dân tộc mà còn là danh nhân văn hóa kiệt xuất.
- Giá trị mà người để lại: Sự nghiệp văn học của Nguyễn Ái Quốc là tài sản tinh thần vô giá đối với dân tộc Việt Nam.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1: Văn bản Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh – Cuộc đời và sự nghiệp gồm mấy phần? Hãy xác định nội dung chính của từng phần.
Trả lời:
Gồm 4 phần:
- Phần 1: Hồ Chí Minh – Anh hùng dân tộc.
- Phần 2: Hồ Chí Minh – Danh nhân văn hóa kiệt xuất.
- Phần 3: Hồ Chí Minh có một sự nghiệp văn học lớn lao và phong phú.
- Phần 4: Hồ Chí Minh có một phong cách nghệ thuật đa dạng mà thống nhất.
Câu hỏi 2: Dựa vào văn bản trên, em hãy trình bày những điểm nổi bật về cuộc đời và sự nghiệp của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh bằng một sơ đồ.
Trả lời:
Câu hỏi 3: Từ nội dung bài học, phân tích và làm sáng tỏ hai điểm sau:
a) Sự nghiệp văn học của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh luôn gắn chặt với sự nghiệp cách mạng của Người
b) Đó là một sự nghiệp văn học lớn lao và phong phú.
Trả lời:
a) Sự nghiệp văn học của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh luôn gắn chặt với sự nghiệp cách mạng của Người biểu hiện :
- Tất cả các sáng tác của người đều hướng đến mục đích lớn nhất – sự nghiệp giải phóng dân tộc.
- Nội dung sáng tác của Người tập trung vào đề tài chống thực dân, phong kiến địa chủ, tuyên truyền độc lập dân tộc.
- Thơ của người thương thể hiện tình cảm sâu nặng đối với đất nước, ca ngợi, động viên những con người kháng chiến.
b) Sự nghiệp văn học lớn lao và phong phú :
- Người viết bằng nhiều thể loại với bút pháp và phong cách khác nhau. Nổi bật trong sự nghiệp của Người là các tác phẩm văn nghị luận, truyện và kí, thơ ca.
- Các tác phẩm của Người được viết bằng nhiều ngôn ngữ ( tiếng Pháp, tiếng Hán, chữ Quốc ngữ)
- Sự nghiệp văn học của Người mang lại giá trị tinh thần to lớn, để lại dấu ấn sâu sắc trong tâm hồn người dân Việt và bạn bè quốc tế.
Câu hỏi 4: Vì sao có thể nói: Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Ái Quốc – Hồ Chí Minh là một phong cách đa dạng mà thống nhất?
Trả lời:
- Sự đa dạng trong phong cách nghệ thuật được thể hiện ở đề tài, mục đích, nội dung, thể loại và cách viết rất khác nhau. Như truyện ngắn “Vi hành” được bác viết bằng tiếng Pháp với lối viết hài hước, châm biếng kiểu Pháp, áng văn xuôi theo phong cách châu Âu hiện đại hay tập thơ “Nhật kí trong tù” được Bác viết bằng chữ Hán theo thể thơ Đường luật rất cô đọng và hàm súc.
- Thống nhất được thể hiện đó là tất cả các tác phẩm mà Bác viết chủ yếu đều hướng tới mục đích lớn nhất là vì sự nghiệp giải phóng dân tộc và vì hạnh phúc của nhân dân. Bên cạnh đó, sự thống nhất còn được thể hiện ở lối viết giản dị, ngắn gọn, phù hợp với đối tượng, sáng tạo trong việc sử dụng các thể loại, ngôn ngữ và bút pháp nghệ thuật khác nhau để có hiệu quả biểu đạt cao nhất.
Câu hỏi 5: Em hiểu như thế nào về nhận xét: “Sự nghiệp văn học của Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô giá đối với dân tộc Việt Nam”?
Trả lời:
- Sự nghiệp văn học của Người là tài sản vô giá của dân tộc là bởi chúng mang đậm tinh thần Việt và dấu ấn dân tộc. Những tác phẩm ấy đã thể hiện tinh thần bất khuất, kiên cường của con người Việt Nam và đặc biệt là lòng yêu nước mạnh mẽ và tâm hồn cao cả, giàu lòng nhân ái. Qua những tác phẩm của người đã gợi nhắc về một thời kì lịch sử vàng son mà hào hùng của dân tộc. Đóng một vai trò to lớn trong việc hình thành khuôn mẫu cho nhiều thể loại văn học Việt Nam như văn nghị luận, truyện kí và thơ.
Câu hỏi 6: Hãy nêu dàn ý cho bài thuyết trình về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Chủ tịch Hồ Chí Minh nếu em được chuẩn bị cho buổi sinh hoạt câu lạc bộ văn học.
Trả lời:
I. Mở bài:
* Giới thiệu chung về Hồ Chủ tịch:
- Chủ tịch Hồ Chí Minh là một lãnh tụ cách mạng vô sản kiệt xuất, chiến sĩ hòa bình, danh nhân văn hóa thế giới, là nhà văn, nhà thơ,…
- Với dân tộc Việt Nam: Người là Cha, là Bác, là Anh... Đất nước ta tự hào về Bác.
II. Thân bài
1. Đôi nét về tiểu sử của Hồ Chí Minh
- Năm sinh, năm mất
- Quê quán, gia đình
2. Sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh
a. Quan điểm sáng tác
- Người coi văn học là một vũ khí chiến đấu phục vụ cho sự nghiệp cách mạng.
- Luôn chú trọng tính chân thực và tính dân tộc.
- Luôn chú ý đến mục đích và đối tượng tiếp nhận để quyết định nội dung và hình thức của tác phẩm.
b. Di sản văn học
- Văn chính luận: Bản án chế độ thực dân Pháp (1925), Tuyên ngôn độc lập (1945), Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (1946), Không có gì quý hơn độc lập tự do (1966)…
- Truyện và kí: Pari (1922), Lời than vãn của bà Trưng Trắc (1922), Con người biết mùi hun khói (1922), Vi hành (1923), Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu (1925), Nhật kí chìm tàu (1931), Vừa đi đường vừa kể chuyện (1963)…
- Thơ ca:
+ Tác phẩm chính: Nhật kí trong tù (viết trong thời gian bị giam cầm trong nhà lao Tưởng Giới Thạch từ 1942-1943), chùm thơ viết ở Việt Bắc từ 1941 - 1945.
→ Di sản văn học lớn lao về tầm vóc, phong phú về thể loại và đa dạng về phong cách.
c. Phong cách nghệ thuật
- Thống nhất:
+ Về mục đích sáng tác, quan điểm sáng tác, nguyên tắc sáng tác.
+ Về cách viết ngắn gọn.
- Đa dạng:
+ Văn chính luận: ngắn gọn, súc tích, lập luận chặt chẽ, lý lẽ đanh thép, bằng chứng thuyết phục, giàu tính luận chiến, kết hợp nhuần nhuyễn mạch luận lý với mạch cảm xúc, giọng điệu uyển chuyển.
+ Truyện và kí hiện đại, giàu tính chiến đấu, nghệ thuật trào phúng sắc bén, nhẹ nhàng, hóm hỉnh nhưng thâm thúy, sâu cay.
+ Thơ ca: thơ tuyên truyền cách mạng mộc mạc, giản dị, dễ nhớ, dễ thuộc; thơ nghệ thuật kết hợp hài hòa giữa yếu tố cổ điển với yếu tố hiện đại, cô đọng, súc tích.
III. Kết bài
- Đánh giá, nêu khái quát lại về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Bác.