Mở đầu: Phức chất có trong một số thành phần quan trọng của sinh vật như hemoglobin, chất diệp lục ... Một số phức chất có vai trò quan trọng trong điều trị bệnh ung thư. Vậy phức chất là gì? Phức chất được hình thành như thế nào?
Lời giải:
- Phức chất là hợp chất có chứa nguyên tố trung tâm (thường được kí hiệu là M) và các phối tử (thường được kí hiệu là L). Trong đó, nguyên tử trung tâm là cation kim loại hoặc nguyên tử kim loại liên kết với các phối tử. Phối tử là anion hoặc phân tử. Phức chất có thể mang điện tích hoặc không mang điện tích.
- Sự hình thành phức chất aqua của một số ion kim loại chuyển tiếp: Trong dung dịch, các ion kim loại chuyển tiếp Mn+ thường nhận cặp electron chưa liên kết của H2O tạo thành liên kết cộng hoá trị kiểu cho – nhận, hình thành phức chất aqua.
I. Một số khái niệm cơ bản về phức chất
Câu hỏi 1: Cho các phức chất sau: [Cu(H2O)6]2+; [CoF6]3-; [Ni(CO)4]; [PtCl2(NH3)2].
(a) Hãy cho biết phối tử và nguyên tử trung tâm trong mỗi phức chất trên.
(b) Hãy cho biết số lượng phối tử có trong mỗi phức chất trên.
(c) Hãy cho biết điện tích của mỗi phức chất trên.
Lời giải:
II. Một số dạng hình học của phức chất
Hoạt động nghiên cứu 1: Hãy xác định số lượng phối tử L trong phân tử hoặc ion phức chất ứng với mỗi dạng hình học ở Bảng 28.1.
Lời giải:
Hoạt động nghiên cứu 2: Hãy dự đoán dạng hình học của phức chất [Cu(H2O)6]2+.
Lời giải:
- Dạng hình học của phức chất [Cu(H2O)6]2+ là dạng bát diện.
III. Liên kết trong phức chất
Câu hỏi 2: Cho các phức chất sau: [Ag(NH3)2]+ và [CoF6]3-. Hãy chỉ ra nguyên tử trung tâm, phối tử và giải thích sự hình thành liên kết trong mỗi phức chất trên.
Lời giải:
Câu hỏi 3: Phức chất aqua của Ni2+ và Zn2+ đều có dạng hình học bát diện.
a) Viết công thức hoá học của mỗi phức chất aqua trên.
b) Mô tả sự hình thành liên kết giữa phối tử và nguyên tử trung tâm của mỗi phức chất trên.
Lời giải:
a) Công thức hoá học của mỗi phức chất aqua là: [Ni(H2O)6]2+ và [Zn(H2O)6]2+.
b) - Với [Ni(H2O)6]2+, liên kết được hình thành do phối tử H2O cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của nguyên tử trung tâm Ni2+.
- Với [Zn(H2O)6]2+, liên kết được hình thành do phối tử H2O cho cặp electron chưa liên kết vào AO trống của nguyên tử trung tâm Zn2+.