Mở đầu: Quan sát hình 22.1 và cho biết trong đó có những loại nhiên liệu nào đã được sử dụng? Loại nhiên liệu nào được tạo ra từ dầu mỏ?
Trả lời:
- Trong hình 22.1 nhiên liệu được sử dụng là gas, xăng, dầu, than. Tất cả đều được tạo ra từ dầu mỏ.
I. Dầu mỏ
Câu hỏi 1: Nêu trạng thái, màu sắc và khả năng tan trong nước của dầu mỏ.
Trả lời:
- Dựa vào khái niệm, thành phần và trạng thái tự nhiên của dầu mỏ.
Vận dụng 1: Khi khai thác và vận chuyển dầu mỏ phải áp dụng nhiều biện pháp để dầu không tràn ra biển. Giải thích ý nghĩa của việc làm trên.
Trả lời:
Giải thích: Vì dầu mỏ là chất lỏng, sánh, thường có màu nâu sẫm, không tan trong nước và nhẹ hơn nước nên khi dầu tràn ra biển sẽ gây ra nhiều hậu quả khôn lường:
- Lượng dầu tràn lan trên mặt nước tạo thành một lớp bề mặt màu đen hoặc nâu ngăn cản sự truyền ánh sáng, ảnh hưởng đến quá trình quang hợp và tiêu diệt các sinh vật phù du.
- Lớp dầu ngăn cản sự trao đổi khí giữa nước và không khí làm lượng oxyen trong nước không đủ, dẫn đến tình trạng sinh vật biển chết hàng loạt.
- Gây ô nhiễm môi trường biển.
- Lượng dầu sẽ ngấm vào mang, cơ quan hô hấp của loài cá dẫn đến chết vì ngạt thở; khi bị dính dầu chim trời không thể bay do lông bị ướt hoặc không điều hòa được thân nhiệt,…
- Nếu bất kỳ loài động vật nào ăn phải dầu này có thể gây ngộ độc trong toàn bộ chuỗi thức ăn, gây tổn hại đến hệ sinh thái biển.
Câu hỏi 2: Dầu mỏ được khai thác như thế nào?
Trả lời:
Khai thác dầu mỏ và khí mỏ dầu gồm nhiều giai đoạn:
- Khoan, thu dầu và khí: Ở giai đoạn này, người ta khoan và đặt ống dẫn xuống tới lớp dầu lỏng (còn gọi là giếng dầu). Ở giai đoạn đầu, do áp suất trong dầu mỏ cao lên dầu thường theo ống tự phun lên. Sau một thời gian, khi áp suất trong mỏ dầu giảm đi, phải bơm nước hoặc khí xuống để đẩy dầu lên.
- Loại bỏ tạp chất để thu được dầu thô, vận chuyển đến nhà máy lọc dầu (bằng ống dẫn hoặc tàu chở dầu).
- Tại nhà máy lọc dầu, dầu thô được xử lí chủ yếu bằng phương pháp chưng cất để thu được nhiều loại sản phẩm khác nhau ở các khoảng nhiệt độ khác nhau. Sau đó, dầu và khí sẽ được vận chuyển đến cơ sở sử dụng với các mục đích khác nhau.
Luyện tập 1: Nêu tên một số mỏ dầu đã và đang được khai thác ở nước ta.
Trả lời:
- Mỏ dầu Rang Dong
- Mỏ dầu Phú Quốc
- Mỏ dầu Cửu Long
Câu hỏi 3: Nêu tên một số sản phẩm được tách ra khi chưng cất và chuyển hóa từ dầu mỏ.
Trả lời:
- Một số sản phẩm được tách ra khi chưng cất và chuyển hóa từ dầu mỏ là: khí đốt, xăng, naphtha, dầu hỏa, dầu diesel, dầu mazut, dầu bôi trơn, nhựa đường.
II. Khí thiên nhiên và khí mỏ dầu
Luyện tập 2: Một loại khí thiên nhiên gồm CH4, C2H6 (các khí khác không đáng kể) với tỉ lệ phần trăm về thể tích tương ứng là 95% và 5%.
a) Tính khối lượng của 1 mol khí thiên nhiên nêu trên.
b) Tính lượng nhiệt toả ra khi đốt cháy hoàn toàn 167 gam khí thiên nhiên trên. Biết rằng, lượng nhiệt toả ra khi đốt cháy hoàn toàn 1 mol CH4 và 1 mol C2H6 lần lượt là 890 kJ và 1 561 kJ.
Trả lời:
a) Số mol khí CH4 là:
Số mol khí C2H6 là:
Khối lượng của 1 mol khí thiên nhiên trên là:
b) Tính trong 167 gam khí thiên nhiên
Ta có:
Lượng nhiệt toả ra khi đốt cháy hoàn toàn 167 gam khí thiên nhiên trên là:
Câu hỏi 4: Nhiên liệu là gì? Cho ví dụ về một số loại nhiên liệu rắn, lỏng và khí.
Trả lời:
- Nhiên liệu là bất kỳ chất liệu nào có thể được đốt cháy hoặc sử dụng để tạo ra năng lượng. Năng lượng này sau đó có thể được chuyển đổi thành các dạng khác nhau như nhiệt, ánh sáng hoặc điện.
VD:
+ Rắn: than đá, gỗ,....
+ Lỏng: dầu diesel, dầu mỏ,....
+ Khí: khí đốt tự nhiên, propan và butan,...
Luyện tập 3: Trong ba loại nhiên liệu rắn, lỏng, khí, loại nhiên liệu nào dễ đốt cháy hoàn toàn nhất?
Trả lời:
- Trong ba loại nhiên liệu, chất khí cháy nhanh và dễ cháy hoàn toàn nhất.
Vận dụng 2: Giải thích ý nghĩa của các việc làm sau:
a) Xăng, dầu được phun vào động cơ dưới dạng hạt rất nhỏ cùng với không khí.
b) Trong các nhà máy nhiệt điện, than được nghiền nhỏ và thổi cùng với không khí vào trong buồng đốt để đốt.
Trả lời:
a) Ý nghĩa của việc này là tọa điều kiện cho quá trình đốt cháy diễn ra hiệu quả và mạnh mẽ hơn. Khi xăng dầu được phun vào động cơ dưới dạng hạt rất nhỏ, diện tích tiếp xúc giữa nhiên liệu và không khí tăng lên đáng kể, tạo điều kiện cho sự hòa trộn và phản ứng cháy tốt hơn. Điều này cung cấp năng lượng cần thiết để động cơ hoạt động và thúc đẩy xe điều khiển.
b) Ý nghĩa của việc này là tạo ra nguồn năng lượng đủ mạnh để vận hành các máy móc và thiết bị trong nhà máy nhiệt điện, từ đó sản xuất điện lượng cần thiết để cung cấp cho các hệ thống và cộng đồng. Quá trình đốt cháy than cũng có thể được kiểm soát để giảm thiểu khí thải và tác động đến môi trường.
Tìm hiểu thêm: Về việc giảm phát thải khí nhà kính
Tìm hiểu các biện pháp nhằm giảm phát thải khí nhà kính (CO2) trong lĩnh vực sử dụng năng lượng mà nước ta đang thực hiện.
Trả lời:
Các biện pháp nhằm giảm phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực sử dụng năng lượng mà nước ta đang thực hiện:
+ Sử dụng điều hòa nhiệt độ và thiết bị lạnh hiệu suất cao trong dịch vụ thương mại và gia dụng.
+ Sử dụng đèn thắp sáng tiết kiệm điện.
+ Sử dụng thiết bị đun nóng mặt trời.
+ Sử dụng khí sinh học và nhiên liệu sạch thay than trong đun nấu gia đình, …