Mở đầu: Các hợp chất hữu cơ đóng vai trò quan trọng đối với sự sống như protein, nucleic acid, hormone, … Hợp chất hữu cơ là gì và chúng có những điểm chung gì?
Lời giải:
- Hợp chất của carbon là hợp chất hữu cơ (trừ một số các hợp chất như carbon monoxide, carbon dioxide, muỗi carbonate, cyanide, carbide,...).
- Đặc điểm chung:
+ Liên kết hoá học trong hợp chất hữu cơ thường là liên kết cộng hoả trị; nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi thấp và thường không tan hoặc ít tan trong nước, tan trong các dung môi hữu cơ.
+ Hợp chất hữu cơ dễ chảy, dễ bị nhiệt phân huỷ, các phản ứng thường xảy ra chậm, theo nhiều hướng và tạo ra hỗn hợp các sản phẩm.
I. Hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ
Câu hỏi 1: Đối tượng nghiên cứu của hoá học hữu cơ là gì?
Lời giải:
- Đối tượng nghiên cứu của hoá học hữu cơ là các hợp chất hữu cơ.
Câu hỏi 2: Trong các chất sau đây, chất nào là chất hữu cơ? C6H12O6, C12H22O11, C2H2, CO2, CaCO3
Lời giải:
C6H12O6, C12H22O11, C2H2
Câu hỏi 3: So sánh thành phần nguyên tố, liên kết hoá học trong phân tử của hợp chất hữu cơ và của hợp chất vô cơ.
Lời giải:
II. Phân loại hợp chất hữu cơ
Câu hỏi 4: Hãy phân loại các hợp chất hữu cơ cho dưới đây thành hai nhóm: hydrocarbon và dẫn xuất hydrocarbon
Lời giải:
Hydrocarbon:
Dẫn xuất hydrocarbon:
III. Nhóm chức trong phân tử hợp chất hữu cơ
Câu hỏi 5: Glutamic acid là một chất dẫn truyền thần kinh, giúp phòng ngừa và điều trị các triệu chứng suy nhược thần kinh do thiếu hụt glutamic acid như mất ngủ, nhức đầu, ù tai, chóng mặt, … Glutamic acid có công thức cấu tạo:
HOOC – CH2 – CH2 – CH(NH2) – COOH.
Hãy nêu tên các nhóm chức có trong phân tử glutamic acid.
Lời giải:
Các nhóm chức có trong phân tử glutamic acid:
- COOH: carboxyl;
- NH2: amino.
Hoạt động nghiên cứu: Hãy quan sát phổ hồng ngoại của ethanol (Hình 10.2) và cho biết số sóng hấp thụ đặc trưng của liên kết O – H, liên kết C – H và liên kết C – O nằm trong khoảng nào.
Lời giải:
Câu hỏi 6: Chỉ ra số sóng hấp thụ đặc trưng của nhóm – OH trên phổ hồng ngoại của chất sau:
Lời giải:
Số sóng hấp thụ đặc trưng của liên kết O – H nằm trong khoảng 3 500 – 3 200 cm-1.
Þ Số sóng hấp thụ đặc trưng của nhóm – OH trên phổ hồng ngoại của chất này là 3337 cm-1.
Câu hỏi 7: Chỉ ra số sóng hấp thụ đặc trưng của nhóm C = O (ketone) trên phổ hồng ngoại:
Lời giải:
- Số sóng hấp thụ đặc trưng của nhóm C═O là 1688 cm
Câu hỏi 8: Chất X có công thức phân tử là C5H10O và có phổ hồng ngoại như sau:
Dựa vào Bảng 10.2 và phổ hồng ngoại, hãy dự đoán nhóm chức có trong phân tử X.
Lời giải:
- Dự đoán nhóm chức có trong phân tử X là aldehyde.