Mở đầu: Em hãy kể tên một số văn bản pháp luật có quy định về quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác.
Lời giải:
- Một số văn bản pháp luật có quy định về quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác là: Điều 105 Bộ luật Dân sự năm 2015; Điều 32 Luật Hiến pháp năm 2013; Điều 158 Bộ luật Dân sự năm 2015; Điều 164 Bộ luật dân sự năm 2015;…
1. Quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về sở hữu tài sản
Câu hỏi:
1/ Trong trường hợp trên, các chủ thể là chủ sở hữu tài sản đã thực hiện quyền sở hữu tài sản của mình như thế nào? Theo quy định của pháp luật, các chủ sở hữu tài sản đó có những quyền và nghĩa vụ gì về sở hữu tài sản?
2/ Theo em, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản? Vì sao? Hành vi vi phạm đó có thể gây nên những hậu quả gì?
Lời giải:
1/ Trong trường hợp trên chị B là chủ thể sở hữu tài sản, đã thực hiện quyền chiếm hữu, quyền sử dụng, quyền định đoạt tài sản. Cụ thể chị B đã quyết định xây nhà trên mảnh đất.
- Theo quy định pháp luật, các chủ sở hữu tài sản đó có những quyền và nghĩa vụ về sở hữu tài sản là:
+ Quyền: Quyền sở hữu tài sản bao gồm quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt tài sản
+ Nghĩa vụ: tuân thủ quy định pháp luật về sở hữu tài sản, phải tôn trọng tài sản và quyền sở hữu tài sản của người khác, phải kê khai thuế và nộp thuế theo đúng quy định.
2/ Vợ chồng anh trai của chị B đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản vì không tôn trọng quyền sở hữu tài sản của bố mẹ và em gái, thực hiện các hành vi cản trở, ngăn cấm em gái thực hiện quyền sử dụng tài sản của mình.
- Hành vi vi phạm của vợ chồng anh trai chị B có thể dẫn đến các hậu quả như:
+ Khiến chị B gặp khó khăn trong việc thực hiện quyền sở hữu tài sản hợp pháp của mình, ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lí và tình cảm gia đình;
+ Gây rối loạn an ninh trật tự, an toàn xã hội;
+ Khiến chủ thể vi phạm phải chịu trách nhiệm pháp lí theo quy định của pháp luật;...
2. Nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác
Câu hỏi:
1/ Trong trường hợp trên, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác? Vì sao?
2/ Theo em, các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác có thể dẫn đến những hậu quả gì? Trong trường hợp trên, vợ chồng anh B có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông Q không? Vì sao?
Lời giải:
1/ Trong trường hợp này, vợ chồng anh B đã vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Cụ thể, họ đã tự ý thay đổi cấu trúc của căn nhà mà không thông báo, xin phép ông Q - chủ sở hữu của căn nhà. Điều này vi phạm điều khoản trong hợp đồng thuê nhà mà họ đã ký kết với ông Q, trong đó ghi rõ rằng họ không được tự ý thay đổi cấu trúc của căn nhà.
2/ Các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác có thể dẫn đến những hậu quả như: mâu thuẫn, tranh chấp, kiện tụng
- Trong trường hợp trên, vợ chồng anh B có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại cho ông Q vì đã không tôn trọng tài sản của người khác, vi phạm hợp đồng đã ký với ông Q. Vợ chồng anh B phải đền bù theo thỏa thuận với ông Q và đúng theo quy định pháp luật.
Luyện tập
Luyện tập 1: Theo em, các nhận định về quyền, nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản dưới đây đúng hay sai? Vì sao?
a. Người không phải là chủ sở hữu cũng có thể có quyền sử dụng tài sản của người khác.
b. Người được chủ sở hữu trao quyền sử dụng tài sản có thể tuỳ ý sử dụng tài sản theo ý muốn của mình.
c. Chỉ có chủ sở hữu mới có quyền định đoạt tài sản của mình.
d. Trong mọi trường hợp, chỉ có chủ sở hữu tài sản mới phải thực hiện các nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản.
Lời giải:
- Nhận định a. Đúng, vì quyền sử dụng tài sản của chủ sở hữu có thể chuyển giao cho người khác theo quy định của pháp luật. Do đó, người không phải là chủ sở hữu cũng có thể có quyền sử dụng tài sản của người khác khi được chủ sở hữu tài sản chấp thuận. Việc sử dụng tài sản này phải tuân theo thoả thuận với chủ sở hữu hoặc theo quy định của pháp luật.
- Nhận định b. Sai, vì theo quy định của pháp luật, dù là chủ sở hữu tài sản cũng không được phép tuỳ ý sử dụng tài sản mà chỉ được sử dụng tài sản theo ý chí của mình nhưng không được gây thiệt hại hoặc làm ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của người khác. Người được chủ sở hữu trao quyền sử dụng tài sản không được tuỳ ý sử dụng tài sản theo ý muốn, phải sử dụng theo thoả thuận với chủ sở hữu hoặc theo quy định của pháp luật.
- Nhận định c. Sai, vì quyền định đoạt tài sản có thể được chủ sở hữu uỷ quyền cho người khác thực hiện theo thoả thuận. Người không phải là chủ sở hữu tài sản chỉ có quyền định đoạt tài sản theo uỷ quyền của chủ sở hữu hoặc theo quy định của luật.
- Nhận định d. Sai, vì mọi công dân đều có nghĩa vụ tôn trọng quyền sở hữu tài sản của người khác. Những người được chủ sở hữu trao quyền, uỷ quyền sử dụng, định đoạt tài sản phải thực hiện các nghĩa vụ của công dân về sở hữu tài sản trong quá trình sử dụng, định đoạt tài sản đó.
Luyện tập 2: Em hãy xác định các quyền và nghĩa vụ về sở hữu tài sản mà các chủ thể trong những trường hợp dưới đây đã thực hiện và nêu nội dung cụ thể của các quyền, nghĩa vụ đó.
a. Bà O trồng cây ăn quả và chăn nuôi gia súc, gia cầm trên mảnh vườn mà gia đình bà đã thuê của gia đình ông H.
b. Vợ chồng ông A tặng con trai và con dâu một căn nhà để làm quà cưới.
c. Anh M mua lại ngôi nhà của bà D và cải tạo ngôi nhà thành một quán cà phê để kinh doanh.
d. Trong quá trình xây dựng lại ngôi nhà của gia đình, vợ chồng anh K luôn thực hiện các biện pháp đảm bảo an toàn và giữ gìn vệ sinh môi trường.
Lời giải:
a. Quyền: sử dụng tài sản cụ thể là quyền khai thác công dụng, hưởng lợi từ tài sản (bà O trồng cây ăn quả và chăn nuôi gia súc, gia cầm trên mảnh vườn mà gia đình bà đã thuê của gia đình ông H)
- Nghĩa vụ: tôn trọng quyền sở hữu tài sản (mảnh đất của gia đình ông H), tuân thủ quy định pháp luật và các điều khoản hợp đồng cho thuê với gia đình ông H.
b. Quyền: định đoạt tài sản cụ thể là vợ chồng ông A thực hiện quyền chuyển giao quyền sở hữu căn nhà cho con trai và con dâu
- Nghĩa vụ: tuân thủ các quy định của pháp luật về việc chuyển nhượng tài sản, thực hiện các thủ tục cần thiết như đăng ký chuyển nhượng tài sản
c. Quyền: chiếm hữu, sử dụng và định đoạt tài sản cụ thể anh M đã mua lại ngôi nhà từ bà D và có quyền cải tạo ngôi nhà thành một quán cà phê để kinh doanh.
- Nghĩa vụ: tuân thủ các quy định của pháp luật về việc mua bán tài sản, cải tạo nhà cửa và kinh doanh
d. Quyền sử dụng định đoạt tài sản cụ thể vợ chồng anh K tiến hành xây dựng lại ngôi nhà của mình
- Nghĩa vụ: tuân thủ các quy định của pháp luật về an toàn lao động và vệ sinh môi trường trong quá trình xây dựng, trong quá trình xây dựng không gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người khác.
Luyện tập 3: Theo em, các chủ thể trong những trường hợp dưới đây đã thực hiện đúng hay vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác? Vì sao?
a. Chị Q thuê nhà bà V để ở. Trong quá trình sử dụng, chị Q vô ý làm hỏng một số đồ đạc trong nhà nên đã mua lại đồ mới cùng chủng loại để đền bù, thay thế.
b. Anh B vay tiền của chị H nhưng không trả nợ theo thoả thuận.
c. Anh Đ tặng bạn gái chiếc điện thoại đã mượn của chị S.
d. Anh U chuyên nhận ghi hình các video giới thiệu, đánh giá về các loại xe ô tô. Anh U muốn trải nghiệm lái thử chiếc xe ô tô đời mới của chị K nên đã xin phép và được chị đồng ý. Khi lái thử xe, anh U luôn giữ gìn cẩn thận.
Lời giải:
a. Đúng: Chị Q đã thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Khi làm hỏng một số đồ đạc trong nhà, chị Q đã mua lại đồ mới cùng chủng loại để đền bù, thay thế. Điều này cho thấy chị Q đã tôn trọng và bảo vệ tài sản của bà V.
b. Vi phạm: Anh B đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Anh B đã vay tiền của chị H nhưng không trả nợ theo thỏa thuận. Điều này vi phạm quyền sở hữu tài sản của chị H và không tôn trọng tài sản của chị H.
c. Vi phạm: Anh Đ đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Anh Đ đã tặng bạn gái chiếc điện thoại mà anh ấy đã mượn từ chị S mà không có sự đồng ý của chị S. Điều này vi phạm quyền sở hữu tài sản của chị S.
d. Đúng: Anh U đã thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác. Anh U đã xin phép và được chị K đồng ý trước khi lái thử chiếc xe ô tô đời mới của chị K. Trong quá trình lái thử, anh U đã giữ gìn cẩn thận, không gây hư hại cho tài sản của chị K. Điều này cho thấy anh U đã tôn trọng và bảo vệ tài sản của chị K.
Luyện tập 4: Em hãy đọc các tình huống dưới đây và trả lời câu hỏi:
Tình huống a. Anh C là nhân viên phục vụ bàn ở một nhà hàng sang trọng. Khi đang dọn bàn, anh C phát hiện trên bàn của một vị khách có để quên một chiếc đồng hồ. Anh C không báo lại sự việc với quản lí mà đem bán chiếc đồng hồ để lấy tiền.
1/ Em có nhận xét gì về hành vi của anh C?
2/ Theo em, trong tình huống này, hành vi của anh C có thể phải chịu hậu quả gì?
3/ Nếu là anh C, trong tình huống này, em sẽ làm gì để thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác?
Tình huống b. Chị G vay của vợ chồng ông P một khoản tiền để đầu tư kinh doanh. Do kinh doanh thua lỗ, chị G không có khả năng trả nợ và phải bỏ trốn. Vợ chồng ông P không tìm được chị G nên đã dẫn theo một số thanh niên tới nhà bố mẹ của chị G để đòi nợ, đập phá đồ đạc, đuổi bố mẹ chị G ra ngoài và tuyên bố sẽ lấy ngôi nhà để bù khoản nợ của chị G.
1/ Em có nhận xét gì về hành vi của các chủ thể trong tình huống trên?
2/ Nếu là vợ chồng ông P, trong tình huống này, em sẽ làm gì để thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền sở hữu đối với tài sản của mình và tôn trọng tài sản của người khác?
Lời giải:
a.
1/ Anh C đã có hành vi thiếu trung thực, vi phạm quyền sở hữu tài sản của người khác, tự ý chiếm đoạt và đem bán chiếc đồng hồ của khách hàng mà không có sự thông báo với quản lý
2/ Anh C sẽ phải đền bù giá trị chiếc đồng hồ cho khách hàng, bị sa thải mất việc và sẽ phải chịu trách nhiệm pháp luật khi báo cho cơ quan chức năng
3/ Nếu là anh C em sẽ thực hiện đúng nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác bằng cách thông báo cho quản lí về chiếc đồng hồ, đăng tin để khách hàng có thể quay lại lấy
b.
1/ Chị G đã vi phạm quyền sở hữu tài sản khi không trả nợ đúng thoả thuận cho vợ chồng ông P
Vợ chồng ông P đã vi phạm nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người pháp, có hành vi đập phá, đe dọa, chiếm đoạt bất hợp pháp tài sản của bố mẹ chị G
2/ Nếu là vợ chồng ông P em sẽ thực hiện đúng quyền sở hữu tài sản và nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác bằng cách thông báo đến cơ quan chức năng về việc chị G trốn nợ, tham khảo ý kiến luật sư để đòi nợ đúng pháp luật.
Luyện tập 5: Em sẽ làm gì trong các tình huống dưới đây để bảo vệ quyền sở hữu của mình và thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác?
a. Một người bạn mượn xe máy điện của em để đi nhưng sau đó bạn lại mang xe đi cầm đồ để lấy tiền tiêu.
b. Khi đi dã ngoại ở vùng quê, một số bạn cùng nhóm rủ em đi bẻ trộm ngô của người nông dân để nướng ăn.
c. Khi em phát hiện một thanh niên ở địa phương có hành vi trộm cắp tài sản của người khác.
Lời giải:
a. Trong tình huống này, em sẽ liên hệ với người bạn và yêu cầu họ trả lại xe máy điện. Nếu họ từ chối hoặc không thể trả lại, em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng để giải quyết theo quy định của pháp luật.
b. Em sẽ từ chối lời mời của bạn bè. Việc bẻ trộm ngô của người nông dân là vi phạm quyền sở hữu tài sản của người khác và là hành vi vi phạm pháp luật. Em sẽ giải thích cho bạn bè hiểu rằng hành vi này không đúng và nếu muốn ăn ngô, chúng ta nên mua từ người nông dân.
c. Khi phát hiện một thanh niên ở địa phương có hành vi trộm cắp tài sản của người khác, em sẽ thông báo ngay cho cơ quan chức năng để họ có thể xử lý kịp thời. Đây là nghĩa vụ của mỗi công dân trong việc bảo vệ tài sản của người khác và duy trì trật tự an ninh trong cộng đồng.
Vận dụng
Em hãy cùng các bạn trong nhóm tìm hiểu và đánh giá tình hình thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác ở trường hoặc địa phương em và chia sẻ lại kết quả với cả lớp.
Lời giải:
- Em đã quan sát và đánh giá tình hình thực hiện nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác ở trường và địa phương em như sau:
+ Ở trường, em thấy mọi người rất tôn trọng tài sản của người khác. Các bạn học sinh không lấy đồ của nhau mà không có sự cho phép. Khi mượn sách, vở, bút chì hay bất kỳ vật dụng cá nhân nào, mọi người đều trả lại đúng hẹn. Nếu có trường hợp để quên đồ dùng cá nhân, người tìm thấy thường mang đến phòng bảo vệ hoặc thông báo cho giáo viên chủ nhiệm.
+ Ở địa phương em, mọi người cũng rất tôn trọng tài sản của người khác. Các hoạt động như mua bán, trao đổi đều diễn ra dựa trên sự thỏa thuận và tôn trọng quyền sở hữu của nhau. Hiện tượng trộm cắp hay chiếm đoạt tài sản trái phép rất hiếm khi xảy ra.
- Em đã chia sẻ những nhận định này với cả lớp và mọi người đều đồng ý với những nhận định của em. Chúng em đã cùng nhau thảo luận về cách cải thiện tình hình và đã đưa ra một số giải pháp, như tổ chức các buổi học về nghĩa vụ tôn trọng tài sản của người khác, tạo ra các biểu ngữ và poster để tăng cường nhận thức về vấn đề này. Chúng em hy vọng rằng những nỗ lực này sẽ giúp cải thiện tình hình và tạo ra một môi trường học tập và sống tốt hơn cho mọi người.