1. Phong trào đấu tranh chặng thực dân xâm lược ở Đông Nam Á
a) Đông Nam Á hải đảo
Câu hỏi SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 36): Nêu những nét chính của phong trào đấu tranh chống thực dân xâm lược của nhân dân In-đô-nê-xi-a và nhân dân Phi-lip-pin.Trả lời:
- Ở In-đô-nê-xia-a, nửa sau TK XIX, phong trào đấu tranh chống thực dân Hà Lan bùng nổ khắp: A-chê, Ba Tắc, Ca-li-man-tan,…
- Từ thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX, phong trào đấu tranh chống chính sách cướp đoạt ruộng đất, chính sách thuế, chính sách cưỡng bức lao động,… của thực dân Tây Ban Nha liên tục nổ ra các tỉnh Ba-ta-gan, Bu-la-can, La-gu-ma.
b) Đông Nam Á lục địa
Câu hỏi 1 SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 38): Nét chính trong phong trào đấu tranh chống thực dân Anh của nhân dân Mi-an-ma là gì?Trả lời:
- Nét chính trong phong trào đấu tranh chống thực dân Anh của nhân dân Mianma:
+ Phong trào đấu tranh chống thực dân Anh của nhân dân Mianma bùng lên mạnh mẽ từ đầu thế kỉ XX.
+ Mục tiêu của phong trào hướng đến đòi các quyền lợi cơ bản như giảm thuế, cải thiện điều kiện làm việc, bảo vệ văn hoá truyền thống.
+ Các vị cao tăng và trí thức đóng vai trò nòng cốt lãnh đạo phong trào đấu tranh.
+ Từ năm 1920, đã xuất hiện hơn 300 hội của người Mianma chống chính sách cai trị hà khắc của thực dân Anh.
Câu hỏi 2 SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 38): Nêu những nội dung cơ bản của phong trào kháng Pháp của nhân dân Campuchia, Lào và Việt Nam.
Trả lời:
- Ở Campuchia:
+ Các phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp xâm lược diễn ra quyết liệt ở nhiều địa bàn rộng lớn.
+ Tiêu biểu là các phong trào đấu tranh dưới sự lãnh đạo của Hoàng thân Si-vô-tha (1861 - 1892) ở U-đông và Phnôm Pênh; A-cha-xoa ở vùng Đông Nam, Pu-côm-bô ở vùng Đông Bắc Campuchia.
- Ở Lào: cuối thế kỉ XIX, phong trào đấu tranh của nhân dân Lào đã nhận được sự ủng hộ của người H'Mông và một số cộng đồng dân tộc ít người ở vùng Tây Bắc Việt Nam.
- Ở Việt Nam: phong trào kháng Pháp của nhân dân Việt Nam nổ ra ngay từ khi thực dân Pháp vừa tiến hành cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.
+ Những năm 1859 - 1867, phong trào kháng Pháp lan rộng khắp các tỉnh Nam Kỳ với tinh thần “bao giờ người Tây nhổ hết cỏ nước Nam thì mới hết người Nam đánh Tây”. Các cuộc đấu tranh tiêu biểu trong thời gian này là: khởi nghĩa của Trương Định ở Gò Công; khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Huân tại vùng Đồng Tháp Mười; khởi nghĩa của Nguyễn Trung Trực ở vùng Rạch Giá, Kiên Giang,…
+ Từ năm 1873 đến năm 1883, nhân dân Bắc Kỳ anh dũng đứng lên chống Pháp, lập nên nhiều chiến công vang dội, tiêu biểu là 2 lần chiến thắng Cầu Giấy.
2. Các giai đoạn phát triển của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc ở Đông Nam Á
Câu hỏi mục 2 SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 39): Nêu các giai đoạn phát triển của phong trào đấu tranh giành độc lập của nhân dân Đông Nam Á.Trả lời:
- Các giai đoạn phát triển của phong trào đấu tranh giành độc lập của nhân dân Đông Nam Á:
+ Giai đoạn cuối thế kỉ XIX đến năm 1920: chuyển tiếp từ đấu tranh chống xâm lược sang giải phóng dân tộc, hình thức đấu tranh phong phú.
+ Giai đoạn 1920-1945: nhân dân các nước Đông nam Á tiếp tục chống chế độ cai trị, bóc lột của thực dân phương Tây. Từ năm 1930, nhiều đảng cộng sản được thành lập ở Việt Nam, Ma-lai-xi-a. Tháng 8/1945, nhân cơ hội Nhật đầu hàng Đồng minh nhân dân 3 nước In-đô-nê-xi-a, Lào, Việt Nam giành độc lập dân tộc cho đất nước.
+ Giai đoạn 1945-1975: Các nước Đông Dương tiếp tục đấu tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược.
3. Thời kì tái thiết và phát triển sau khi giành được độc lập
a) Những ảnh hưởng của chế độ thực dân
Câu hỏi SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 40): Nêu những ảnh hưởng của chế độ thực dân đối với các thuộc địa. Liên hệ với thực tế Việt Nam.Trả lời:
* Ảnh hưởng của chế độ thực dân với các thuộc địa
- Ảnh hưởng tiêu cực:
+ Về kinh tế: nền kinh tế các nước Đông Nam Á đều yếu kém, lạc hậu, phụ thuộc vào kinh tế tư bản chủ nghĩa phương Tây.
+ Về chính trị - xã hội: chính sách “chia để trị” của thực dân đã khoét sâu mâu thuẫn vùng miền, sắc tộc, tôn giáo. Mâu thuẫn giữa các giai tầng trong xã hội gay gắt.
+ Về văn hoá: chính sách đồng hoá văn hoá của thực dân phương Tây đã làm mai một không ít những giá trị văn hoá bản địa Đông Nam Á.
- Ảnh hưởng tích cực: xuất phát từ mục tiêu khai thác thuộc địa, các nước thực dân phương Tây đã phát triển hệ thống giao thông vận tải, cầu cảng, nhà máy, hầm mỏ, đồn điền và du nhập phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa vào Đông Nam Á. Vì thế, diện mạo các quốc gia Đông Nam Á cũng có những biến đổi mang tính tích cực.
* Liên hệ Việt Nam: Ở Việt Nam, hơn 80 năm cai trị của thực dân Pháp đã để lại những hậu quả nặng nề trên mọi lĩnh vực. Ví dụ như:
- Về chính trị: từ một quốc gia thống nhất, dưới sự thống trị của thực dân Pháp, Việt Nam bị chia thành 3 xứ với 3 chế độ khác nhau: Bắc Kì là xứ bảo hộ; Trung Kỳ là xứ nửa bảo hộ; Nam Kỳ là xứ thuộc địa. Tên nước Việt Nam bị xóa trên bản đồ chính trị thế giới.
- Về kinh tế: sự của du nhập phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa tuy đem lại một số chuyển biến tích cực, tuy nhiên, đó chỉ là sự chuyển biến mang tính cục bộ ở một số ngành nghề, một số địa phương. Về cơ bản, kinh tế Việt Nam vẫn nghèo nàn, lạc hậu, phát triển thiếu cân đối và lệ thuộc nặng nề vào kinh tế Pháp;
- Về xã hội: hầu hết các giai cấp, tầng lớp nhân dân ở Việt Nam bị áp bức, bóc lột nặng nề, lâm vào cảnh nghèo khổ, bần cùng. Mâu thuẫn dân tộc giữa nhân dân Việt Nam với thực dân Pháp xâm lược bao trùm xã hội, làm bùng nổ nhiều cuộc đấu tranh yêu nước.
- Về văn hóa: đại bộ phận dân cư vẫn trong tình trạng nghèo đói, lạc hậu, trình độ dân trí thấp (hơn 90% dân số Việt Nam mù chữ); nhiều giá trị văn hóa truyền thống của Việt Nam bị xói mòn; trong xã hội tồn tại phổ biến nhiều hủ tục, tệ nạn xã hội, như: cờ bạc, mại dâm, hút thuốc phiện,…
b) Quá trình tái thiết và phát triển
Câu hỏi SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 41): Trình bày quá trình tái thiết và phát triển của các quốc gia Đông Nam Á sau khi giành độc lập.Trả lời:
- Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, các nước Đông Nam Á đều giành độc lập, một số nước có nhu cầu hợp tác để cùng nhau phát triển kinh tế.
- Tránh ảnh hưởng của chiến tranh để quốc đang lan rộng.
- Sự hoạt động hiệu quả của các tổ chức mang tính chất khu vực, tiêu biểu là EEC
=> Ngày 8/8/1967: tại thủ đô Băng Cốc (Thái Lan), 5 quốc gia đầu tiên tuyên bố thành lập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN): Inđônêxia, Malaixia, Xingapo, Philippin, Thái Lan.
- Từ năm 1967 đến 1976 : non yếu, lỏng lẻo. Mâu thuẫn với nhau trong vấn đề Đông Dương và Cam-pu-chia.
- Từ năm 1976 đến nay : khởi sắc, hoạt động tương đối hiệu quả.
- Từ 5 nước ban đầu, ASEAN có quá trình mở rộng thành viên.
Luyện tập
Luyện tập SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 41): Lập bảng tóm tắt các giai đoạn đấu tranh giành độc lập dân tộc của các nước Đông Nam Á.Trả lời:
Vận dụng
Vận dụng SGK Giải Sử 11 Chân trời sáng tạo Bài 6 (trang 41): Nêu những hiểu biết của em về con đường phát triển của Việt Nam từ sau khi giành được độc lậpTrả lời:
Kể từ khi giành được độc lập vào năm 1945, Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn phát triển khác nhau. Ban đầu, đất nước đối mặt với nhiều thách thức như chiến tranh và đói nghèo. Sau đó, trong thập niên 80 và 90, chính phủ Việt Nam đã thực hiện nhiều đổi mới kinh tế, nhằm mở cửa đất nước ra với thế giới và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, trong thập kỷ gần đây, Việt Nam đã đối mặt với nhiều thách thức mới, bao gồm cạnh tranh kinh tế toàn cầu, tăng trưởng chậm, tình trạng ô nhiễm môi trường, thất nghiệp và thất thuế. Chính phủ đang nỗ lực để đối phó với những thách thức này, bằng cách tăng cường cải cách kinh tế, đẩy mạnh phát triển đô thị và nông thôn, đầu tư vào cơ sở hạ tầng, nâng cao trình độ giáo dục và đào tạo lao động, cải thiện môi trường kinh doanh và đẩy mạnh hội nhập quốc tế. Ngoài ra, Việt Nam cũng đang tập trung vào việc đổi mới các lĩnh vực công nghiệp hóa, nâng cao năng lực sản xuất, tăng cường nghiên cứu và phát triển khoa học công nghệ, và mở rộng thị trường xuất khẩu. Tất cả các nỗ lực này nhằm mục đích đưa Việt Nam trở thành một quốc gia có nền kinh tế phát triển và xã hội tiên tiến trong tương lai.