Mở đầu (trang 46) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Em hãy nêu hoạt động thể hiện trách nhiệm của doanh nghiệp đối với xã hội và cho biết việc làm đó đã mang lại lợi ích gì cho cộng đồng, xã hội.
Trả lời:
- Doanh nghiệp có thể thể hiện trách nhiệm xã hội của mình thông qua nhiều hoạt động khác nhau, bao gồm:
+ Bảo vệ môi trường: Sử dụng năng lượng hiệu quả, hạn chế rác thải, bảo vệ nguồn nước, trồng cây xanh, xử lí chất thải…
+ Lợi ích: Bảo vệ môi trường sống cho con người cụ thể là khu vực xung quanh doanh nghiệp, nhà máy, góp phần vào quá trình phát triển bền vững.
+ Hỗ trợ cộng đồng: mở quỹ học bổng, đào tạo nghề, xây dựng trường học, nhà tình nghĩa…
+ Lợi ích: nâng cao đời sống cho nhân dân, tạo dựng cộng đồng đoàn kết, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao
1. Khái niệm, hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
Câu hỏi 1 (trang 48) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Từ thông tin, em hiểu thế nào là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp? Hãy nêu nội dung các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Lấy ví dụ thực tế để minh hoạ cho mỗi hình thức.
Trả lời:
- Theo em, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là toàn bộ trách nhiệm bắt buộc và tự nguyện mà doanh nghiệp thực hiện đối với xã hội bằng những chính sách và việc làm cụ thể, mang lại những ảnh hưởng tích cực đến xã hội, cộng đồng, đóng góp cho việc thực hiện các mục tiêu xã hội và sự phát triển bền vững quốc gia.
- Trong đó, các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp bao gồm:
+ Trách nhiệm kinh tế: Doanh nghiệp cần tiết kiệm chi phí, đạt doanh thu cao, lợi nhuận cao, đảm bảo việc làm cho người lao động và cung ứng sản phẩm chất lượng, an toàn cho khách hàng. Ví dụ: Công ty Samsung luôn cải tiến công nghệ để sản xuất điện thoại chất lượng và an toàn cho người dùng.
+ Trách nhiệm pháp lý: Doanh nghiệp cần tuân thủ pháp luật kinh doanh và thực hiện nghiêm ngặt vụ nộp thuế. Ví dụ: Công ty VinGroup luôn tuân thủ quy định pháp luật và đóng góp một lượng lớn thuế hàng năm cho nhà nước.
+ Trách nhiệm đạo đức: Doanh nghiệp cần thực hiện tốt đạo đức kinh doanh; làm điều đúng, chính đàng; tránh gây hại cho con người, xã hội và môi trường. Ví dụ: Unilever không sử dụng thành phần có hại trong sản phẩm của mình để bảo vệ sức khỏe của khách hàng.
+ Trách nhiệm nhân văn: Doanh nghiệp cần tham gia các hoạt động cống hiến, thiện nguyện, nhân ái; góp phần vào sự phát triển của cộng đồng. Ví dụ: Công ty FPT thường xuyên tổ chức các hoạt động thiện nguyện như “Ngày FPT Nhân Ái” để giúp những người có hoàn cảnh khó khăn.
Câu hỏi 2 (trang 48) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Em hãy cho biết doanh nghiệp V đã thực hiện các hình thức trách nhiệm xã hội nào của doanh nghiệp. Theo em, Ban lãnh đạo doanh nghiệp V đã thể hiện trách nhiệm công dân khi tham gia điều hành doanh nghiệp như thế nào?
Trả lời:
- Công ty V đã thực hiện hình thức trách nhiệm kinh tế, trách nhiệm pháp lí, trách nhiệm nhân văn đối với cộng đồng, xã hội.
- Trách nhiệm công dân của người điều hành doanh nghiệp:
+ Tuân thủ quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, thuế và các quy định khác của pháp luật có liên quan;
+ Xây dựng môi trường làm việc thân thiện, an toàn trong doanh nghiệp, đảm bảo quyền lợi chính đáng của cán bộ nhân viên trong doanh nghiệp;
+ Duy trì chất lượng sản phẩm của doanh nghiệp, bảo vệ quyền lợi, niềm tin của người tiêu dùng; kết hợp hài hoà lợi ích của doanh nghiệp với lợi ích của người tiêu dùng;
+ Cùng tập thể lãnh đạo xây dựng chính sách, kế hoạch và thực hiện trách nhiệm với cộng đồng phù hợp với lĩnh vực hoạt động, điều kiện và khả năng thực hiện của doanh nghiệp.
Câu hỏi 3 (trang 48) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Theo em, doanh nghiệp T đã thực hiện đúng trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp chưa? Vì sao?
Trả lời:
- Doanh nghiệp T chưa thực hiện đúng trách nhiệm xã hội cụ thể là trách nhiệm đạo đức của doanh nghiệp.
+ Vì: Doanh nghiệp T để xảy ra ô nhiễm môi trường trong quá trình sản xuất (bụi cát xây dựng, khói thải, nước thải không được xử lí mà xả thẳng ra môi trường). Ngoài ra doanh nghiệp T còn không đảm bảo môi trường lao động khi không trang bị đồ bảo hộ cho công nhân.
2. Ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
Câu hỏi 4 (trang 49) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Từ các thông tin trên, em hãy cho biết việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp mang lại những ý nghĩa gì đối với xã hội, cộng đồng và doanh nghiệp.
Trả lời:
- Việc tích cực thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp mang lại nhiều ý nghĩa đối với xã hội và doanh nghiệp.
+ Đối với xã hội: Thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước, hỗ trợ giải quyết những khó khăn, thách thức của cộng đồng và xã hội; góp phần bảo vệ môi trường.
+ Đối với doanh nghiệp: Thực hiện trách nhiệm xã hội mang đến nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, góp phần nâng cao chất lượng, giá trị thương hiệu và uy tín của doanh nghiệp, tạo dựng niềm tin đối với công chúng, người lao động, tăng lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp,... nhờ đó doanh nghiệp ngày càng phát triển.
Luyện tập
Luyện tập 1 (trang 50) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Ý kiến nào dưới đây là đúng khi nói về thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp? Vì sao?
a. Bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người lao động là trách nhiệm bắt buộc của doanh nghiệp đối với xã hội.
b. Đảm bảo kinh doanh đạt hiệu quả không phải là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.
c. Đảm bảo cung ứng sản phẩm an toàn cho người tiêu dùng không phải là trách nhiệm bắt buộc của doanh nghiệp đối với xã hội.
d. Chuyển đổi cơ cấu sản xuất thân thiện với môi trường là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp
Lời giải:
- Ý kiến đúng khi nói về thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là:
a. Bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người lao động là trách nhiệm bắt buộc của doanh nghiệp đối với xã hội. Doanh nghiệp có trách nhiệm tạo ra một môi trường làm việc an toàn, công bằng và tôn trọng quyền của người lao động.
d. Chuyển đổi cơ cấu sản xuất thân thiện với môi trường là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Doanh nghiệp cần chú trọng đến việc bảo vệ môi trường trong quá trình sản xuất, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Luyện tập 2 (trang 50) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:
a. Là một doanh nghiệp nhỏ ngành dệt may ở một xã thuần nông, doanh nghiệp V đã cung ứng cho thị trường nhiều sản phẩm có chất lượng, thân thiện với môi trường. Công ty đã thu hút được những lao động là thanh niên trong xã, đào tạo họ trở thành những người thợ lành nghề, có việc làm và thu nhập ổn định.
+ Hằng năm, doanh nghiệp còn hỗ trợ kinh phí cho học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trong xã được đi học đại học, tham gia nhiều hoạt động cộng đồng trong xã. Nhờ vậy, uy tín của doanh nghiệp đối với khách hàng, người lao động và xã hội ngày càng tăng, công việc kinh doanh ngày càng phát triển.
b. Là doanh nghiệp chuyên kinh doanh các mặt hàng thực phẩm, Công ty A đặc biệt lưu ý đến việc kiểm soát chất lượng đầu vào, luôn chọn những nhà cung cấp tuân thủ đúng các quy định của Nhà nước về hồ sơ pháp lý, ưu tiên chọn nhà cung cấp có chứng nhận VietGAP chuỗi thực phẩm an toàn, chứng nhận hữu cơ, hàng Việt Nam chất lượng cao....
+ Ngoài ra, công ty còn định kỳ khảo sát, đánh giá trực tiếp điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị nhà xưởng cũng như rà soát quá trình tiếp nhận, phân loại, sơ chế, sản xuất, đóng gói của nhà cung cấp. Vì vậy, sản phẩm của công ty ngày càng được nhiều khách hàng tin tưởng, ưa chuộng, doanh thu ngày càng tăng.
- Em hãy cho biết các doanh nghiệp trong những trường hợp trên đã thực hiện những hình thức trách nhiệm xã hội nào.
- Theo em, việc thực hiện trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp trên mang lại lợi ích gì cho xã hội và doanh nghiệp?
Lời giải:
* Các doanh nghiệp trong những trường hợp trên đã thực hiện những hình thức trách nhiệm xã hội sau:
- Doanh nghiệp V:
+ Trách nhiệm kinh tế: Cung cấp cho thị trường nhiều sản phẩm có chất lượng, thân thiện với môi trường.
+ Trách nhiệm pháp lý: Tuân thủ các quy định của Nhà nước.
+ Trách nhiệm đạo đức: Đào tạo lao động là thanh niên trong xã trở thành người thợ lành nghề, có việc làm và thu nhập ổn định
+ Trách nhiệm nhân văn: hỗ trợ kinh phí cho học sinh có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trong xã được đi học đại học; tham gia nhiều hoạt động cộng đồng
- Công ty A:
+ Trách nhiệm kinh tế: Kiểm soát chất lượng đầu vào, chọn những nhà cung cấp tuân thủ đúng các quy định của Nhà nước.
+ Trách nhiệm pháp lý: Tuân thủ các quy định của Nhà nước về hồ sơ pháp lý.
+ Trách nhiệm đạo đức: Định kỳ khảo sát, đánh giả trực tiếp điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị nhà xưởng cũng như rà soát quá trình tiếp nhận, phân loại, sơ chế, sản xuất, đóng gói của nhà cung cấp.
* Việc thực hiện trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp trên mang lại lợi ích sau:
- Đối với doanh nghiệp: uy tín của doanh nghiệp với khách hàng, người lao động và xã hội ngày càng tăng, công việc kinh doanh ngày càng phát triển, sản phẩm của công ty được nhiều khách hàng tin tưởng, ưa chuộng, doanh thu ngày càng tăng.
- Đối với xã hội: tạo ra việc làm và thu nhập ổn định cho người lao động, cung cấp sản phẩm chất lượng và an toàn cho người tiêu dùng, hỗ trợ học sinh có hoàn cảnh khó khăn có cơ hội tiếp tục học tập, tham gia vào các hoạt động cộng đồng, góp phần vào sự phát triển của xã hội.
Luyện tập 3 (trang 51) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Phát biểu nào dưới đây phản ánh đúng ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp? Giải thích vì sao.
a. Thực hiện trách nhiệm xã hội làm tăng chi phí, giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp.
b. Thực hiện trách nhiệm xã hội, doanh nghiệp sẽ xây dựng được hình ảnh tốt, tăng uy tín với khách hàng giúp doanh nghiệp đạt kết quả kinh doanh cao hơn.
c. Doanh nghiệp thực hiện trách nhiệm xã hội góp phần cùng Nhà nước giải quyết những thách thức của phát triển bền vững.
Lời giải:
- Ý kiến a. Sai. Vì: Thực hiện trách nhiệm xã hội, doanh nghiệp có thể phải tăng một số chi phí nhưng bù lại doanh nghiệp kinh doanh thuận lợi hơn, uy tín cao hơn, lợi nhuận thu về sẽ nhiều hơn và năng lực cạnh tranh cũng cao hơn.
- Ý kiến b. Đúng. Vì: Thực hiện trách nhiệm xã hội, doanh nghiệp tạo hình ảnh tốt, tăng uy tín với khách hàng, đạt kết quả kinh doanh tốt hơn.
- Ý kiến c. Đúng. Vì: Những thách thức của phát triển bền vững chính là những vấn đề về môi trường, vấn đề xã hội như bất bình đẳng, phân hoá giàu nghèo, tăng trưởng kinh tế không bền vững. Với các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội, doanh nghiệp góp phần giải quyết, giảm bớt các thách thức này.
Luyện tập 4 (trang 51) Kinh tế Pháp luật 12 Kết nối tri thức Bài 6: Em hãy bày tỏ ý kiến của mình đối với việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong các trường hợp dưới đây:
a. Công ty Q chuyên chế biến thuỷ, hải sản, sử dụng nhiều lao động thời vụ. Một số lao động đã ký hợp đồng làm việc có thời hạn trên 3 tháng với công ty nhưng không được đóng bảo hiểm xã hội. Công ty cũng thường trả chậm lương cho nhân viên.
b. Công ty xây dựng B đã thu của nhiều khách hàng hàng trăm tỉ đồng tiền bán nhà nhưng không giao nhà theo tiến độ cam kết. Đã quá hạn giao nhà theo hợp đồng hơn 7 năm nhưng các khách hàng vẫn chưa được nhận nhà.
Lời giải:
a. Trong trường hợp của Công ty Q, việc không đóng bảo hiểm xã hội và trả chậm lương cho nhân viên là vi phạm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Đây là những hành động không tuân thủ các quy định pháp luật về lao động và không đảm bảo quyền lợi chính đáng của người lao động.
b. Đối với Công ty xây dựng B, việc thu tiền của khách hàng nhưng không giao nhà theo tiến độ cam kết cũng là vi phạm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. Đây là hành vi không tuân thủ các cam kết với khách hàng và vi phạm quyền lợi của khách hàng. Doanh nghiệp cần phải tuân thủ các cam kết của mình, đảm bảo quyền lợi của khách hàng để xây dựng niềm tin và uy tín với khách hàng, góp phần vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp.
Vận dụng
Em hãy tìm hiểu hoạt động thực hiện trách nhiệm bảo vệ môi trường /trách nhiệm nhân văn của doanh nghiệp ở địa phương và cho biết em sẽ làm gì để góp phần lan tỏa hoạt động đó.
Lời giải:
Hoạt động thực hiện trách nhiệm bảo vệ môi trường của doanh nghiệp tại Việt Nam:
- Việc tuân thủ các quy định pháp luật về bảo vệ môi trường không chỉ còn là nghĩa vụ “phải làm” đối với các doanh nghiệp, mà từng bước đã trở thành “động lực tìm kiếm lợi nhuận bền vững” cho doanh nghiệp. Điển hình đã có rất nhiều doanh nghiệp lớn có ý tưởng kinh doanh chuyển hướng đầu tư nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch, như: TH Truemilk, Vinamilk, VinGroup, Công ty Organic Đà Lạt,…
- Nhiều doanh nghiệp đã đầu tư hệ thống thu gom và xử lý chất thải theo chủ trương xã hội hóa công tác bảo vệ môi trường, hay tham gia vào hỗ trợ các chương trình có mục đích bảo vệ môi trường.
- Hàng loạt các mô hình phong trào bảo vệ môi trường hiệu quả được ghi nhận. Có thể kể đến:
+ Các mô hình thu gom rác thải, mô hình bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới như: Mô hình “dòng sông không rác” ở Nam Định; Mô hình “biến bãi rác thành vườn hoa” ở Đồng Tháp; mô hình trồng hoa, cây xanh “Từ nhà ra ruộng”, hai bên đường giao thông (Nam Định, Thái Bình, Hải Dương, Hà Nam, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đồng Nai, Cần Thơ, Hậu Giang, Vĩnh Long,...); mô hình “tôn giáo tham gia BVMT, giảm nghèo bền vững” ở Hậu Giang, Thanh Hóa, Nam Định,… mô hình tuyến đường hoa ở Nghệ An, Hà Tĩnh, Hậu Giang, Trà Vinh, Vĩnh Long, An Giang, Đồng Nai.
+ Mô hình đồng quản lý tài nguyên và môi trường tại các khu bảo tồn biển hay bãi biển; mô hình kết hợp xử lý bao gói thuốc bảo vệ thực vật tại cơ sở xử lý chất thải nguy hại như Công ty ETC ở Nam Định, Công ty TNHH TM&MT Hậu Sanh tại Bình Định, Công ty TNHH Sản xuất Dịch vụ Thương mại Môi trường Xanh tại Hải Dương, Công ty TNHH Dịch vụ Môi trường Anh Đăng tại Thái Nguyên,…
+ Mô hình xử lý chất thải làng nghề tại làng nghề bánh tráng Mỹ Lồng (Bến Tre); làng nghề sản xuất bột kết hợp chăn nuôi heo xã Tân Phú Đông, TP. Sa Đéc (Đồng Tháp); làng nghề sản xuất gạch thủ công xã An Hiệp, Châu Thành (Đồng Tháp);...
* Liên hệ bản thân: Để góp phần lan toả hoạt động đó, em có thể:
+ Viết bài tuyên truyền, giới thiệu về trách nhiệm bảo vệ môi trường của các doanh nghiệp.
+ Lên án các hành vi gây ảnh hưởng đến môi trường sinh thái của các doanh nghiệp.