Mở đầu: “Đường Kách mệnh” là tác phẩm phản ánh sự lựa chọn con đường cứu nước của nhà cách mạng Nguyễn Ái Quốc người có ảnh hưởng trực tiếp đến tình hình cách mạng Việt Nam và sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam vào năm 1930. Vậy, con đường cách mạng nào mà Nguyễn Ái Quốc đã đi trong những năm 1918 – 1930? Nguyễn Ái Quốc có vai trò như thế nào trong quá trình thành lập Đảng?
Trả lời:
- Mang trong mình khát vọng giải phóng dân tộc, Nguyễn Ái Quốc đã đến với Chủ nghĩa Mác - Lênin và tìm ra con đường cách mạng đúng đắn - con đường cách mạng vô sản. Người khẳng định: “Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sản”. Nguyễn Ái Quốc lựa chọn con đường cách mạng giải phóng dân tộc theo con đường Cách mạng Tháng Mười Nga (1917)
+ Vai trò: Người tìm thấy ra con đường đúng đắn giải phóng đất nước khỏi ách đô hộ của thực dân sau gần mười năm tìm kiếm, vận dụng sáng tạo lý luận Mác - Lênin, tiếp tục học tập để bổ sung hoàn thiện tư tưởng cứu nước, đồng thời tích cực truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin về Việt Nam nhằm chuẩn bị các tiền đề về tư tưởng, chính trị và tổ chức cho sự ra đời chính đảng tiên phong ở Việt Nam, chủ trì Hội nghị thống nhất ba tổ chức cộng sản ở Đông dương thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
1. Hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 1918-1930
Câu hỏi:
- Dựa vào sơ đồ 6.4, hãy nêu những nét chính về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 1918-1930
- Đọc tư liệu 6.3 và 6.5, hãy cho biết trong giai đoạn 1919 - 1930, Nguyễn Ái Quốc đã có những chuyển biến gì trong tư tưởng và hình thức đấu tranh cách mạng.
Trả lời:
- Những nét chính về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 1918-1930:
+ Tháng 6/1919: thay mặt những người Việt Nam yêu nước tại Pháp, Nguyễn Tất Thành đã gửi bản Yêu sách của nhân dân An Nam (kí tên là Nguyễn Ái Quốc) tới Hội nghị Véc-xai.
+ Tháng 7/1920: đọc Sơ thảo lần thứ nhất những Luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa của Lê-nin. Luận cương đã giúp Nguyễn Ái Quốc tìm thấy con đường cứu nước, giải phóng dân tộc-con đường cách mạng vô sản.
+ Tháng 12/1920: Nguyễn Ái Quốc tham dự Đại hội Tua, bỏ phiếu tán thành Đảng Xã hội Pháp gia nhập Quốc tế Cộng sản, tham gia thành lập Đảng Cộng sản Pháp, đánh dấu bước ngoặt trong hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc: từ chủ nghĩa yêu nước đến chủ nghĩa Mác-Lê-nin và đi theo con đường cách mạng vô sản.
+ Năm 1921-1922: Nguyễn Ái Quốc cùng một số nhà cách mạng các nước thuộc địa Pháp lập ra Hội Liên hiệp thuộc địa; ra báo Người cùng khổ và truyền bá tư tưởng Mác - Lênin.
+ Năm 1923 - 1924, Nguyễn Ái Quốc dự Hội nghị Quốc tế nông dân, Đại hội lần thứ V Quốc tế cộng sản,… truyền bá tư tưởng Mác - Lênin vào Việt Nam.
+ Năm 1924 - 1929, Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, ra báo Thanh niên, huấn luyện cán bộ, tổ chức phong trào “vô sản hóa”.
+ Năm 1930, Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam; soạn thảo cho Đảng bản Cương lĩnh chính trị đầu tiên.
* Những chuyển biến trong tư tưởng và hình thức đấu tranh cách mạng:
- Tư tưởng:
+ Qua quá trình hoạt động cách mạng và tìm hiểu các tư tưởng tiến bộ, đặc biệt là chủ nghĩa Marx-Lenin, Nguyễn Ái Quốc nhận ra rằng chỉ có cách mạng vô sản mới có thể giải phóng dân tộc khỏi ách thực dân. Ông chuyển từ tư tưởng yêu nước sang tư tưởng cách mạng xã hội chủ nghĩa, tin rằng cuộc đấu tranh của người Việt Nam phải gắn liền với cuộc đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động trên toàn thế giới.
- Hình thức đấu tranh
+ Nguyễn Ái Quốc sử dụng báo chí như một công cụ quan trọng để tuyên truyền tư tưởng cách mạng và tố cáo tội ác của thực dân Pháp. "Yêu sách của nhân dân An Nam" là một văn bản yêu cầu các quyền lợi cho người dân Việt Nam, gửi tới Hội nghị Versailles năm 1919, nhằm thu hút sự chú ý của quốc tế về tình hình Việt Nam.
+ Ông cũng sáng lập và viết cho báo "Người cùng khổ" (Le Paria) để tuyên truyền tư tưởng cách mạng và khích lệ tinh thần đấu tranh của các dân tộc bị áp bức, kêu gọi sự đoàn kết của các dân tộc thuộc địa.
+ Nguyễn Ái Quốc đề nghị các quyền tự do cơ bản và cải thiện điều kiện sống cho người dân Việt Nam. Khi những yêu sách này bị phớt lờ, ông nhận ra rằng cần phải đấu tranh mạnh mẽ hơn để giành độc lập hoàn toàn.
+ Nguyễn Ái Quốc bắt đầu tổ chức các phong trào cách mạng, liên kết với các tổ chức quốc tế để xây dựng lực lượng, chuẩn bị cho cuộc đấu tranh giành độc lập lâu dài cho dân tộc Việt Nam.
2. Sự thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
Câu hỏi:
- Dựa vào sơ đồ 6.6 và thông tin trong bài, hãy trình bày quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Tại sao sự kiện này có ý nghĩa quan trọng đối với lịch sử dân tộc?
- Đọc tư liệu 6.8 và thông tin trong bài, hãy rút ra nhận xét của em về vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
Trả lời:
* Quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam:
+ Tháng 3/1929, Chi bộ cộng sản đầu tiên ở Việt Nam được thành lập.
+ Tháng 6 đến tháng 9/1929: ở Việt Nam lần lượt xuất hiện 3 tổ chức cộng sản là: Đông Dương Cộng sản Đảng; An Nam Cộng sản đảng và Đông Dương Cộng sản liên đoàn.
+ Từ 6/1 đến 7/2/1930, Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản được triệu tập. Hội nghị đã nhất trí tán thành việc thống nhất các tổ chức cộng sản để thành lập một đảng duy nhất là Đảng Cộng sản Việt Nam.
+ 24/2/1930, Đông Dương Cộng sản liên đoàn gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Ý nghĩa sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam:
+ Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã chấm dứt sự khủng hoảng về đường lối cứu nước và giai cấp lãnh đạo của cách mạng Việt Nam.
+ Là bước chuẩn bị tất yếu đầu tiên cho những bước phát triển nhảy vọt về sau của cách mạng Việt Nam.
* Nhận xét về vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Tháng 3/1929, chi bộ cộng sản đầu tiên tại Việt Nam được thành lập
- Tháng 6-9/1929, xuất hiện 3 tổ chức cộng sản: Đông Dương Cộng sản đảng, An Nam Cộng sản đảng, Đông Dương Cộng sản liên đoàn
- 6-1 đến 7-2-1930, Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
- 24-2-1930, Đông Dương Cộng sản liên đoàn gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam
* Ý nghĩa của việc thành lập Đảng:
- Đảng cộng sản Việt Nam ra đời là kết quả tất yếu của cuộc đấu tranh dân tộc và giai cấp của nhân dân Việt Nam. Đảng là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác – Lênin và lý luận cách mạng giải phóng dân tộc của Nguyễn Ái Quốc với phong trào công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam.
- Bước ngoặt vĩ đại trong lịch sử Việt Nam. Từ đây, cách mạng giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam được đặt dưới sự lãnh đạo duy nhất của chính đảng duy nhất, có đường lối cách mạng khoa học và sáng tạo, có tổ chức chặt chẽ, có đội ngũ cán bộ đảng viên kiên trung nguyện suốt đời hy sinh cho lý tưởng Đảng, vì độc lập dân tộc và tự do cho nhân dân.
- Chấm dứt tình trạng khủng hoảng về lãnh đạo cách mạng kéo dài mấy chục năm đầu thế kỷ XX. Từ đây cách mạng Việt Nam bước lên một con đường mới, con đường đấu tranh giành độc lập dân tộc và hướng tới chủ nghĩa xã hội.
- Đảng cộng sản Việt Nam ra đời chứng tỏ giai cấp công nhân Việt Nam đã trưởng thành và đủ sức lãnh đạo cách mạng. Phong trào công nhân Việt Nam từ đây hoàn toàn trở thành một phong trào tự giác.
- Đảng ra đời là sự chuẩn bị tất yếu đầu tiên có ý nghĩa quyết định cho những bước phát triển nhảy vọt tiếp theo của lịch sử dân tộc Việt Nam. Đó là nhân tố hàng đầu đảm bảo mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam.
- Sự lãnh đạo của đảng làm cho cách mạng Việt Nam thực sự trở thành một bộ phận khăng khít của cách mạng thế giới. Từ đây nhân dân Việt Nam tham gia vào sự nghiệp cách mạng thế giới một cách có tổ chức.
Vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong quá trình thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam:
- Mở ra con đường để giải quyết tình trạng khủng hoảng về đường lối cứu nước đầu thế kỷ XX (xác định được con đường cứu nước mới).
- Chuẩn bị điều kiện cho sự ra đời Đảng Cộng sản Việt Nam, là sự chuẩn bị điều kiện về tư tưởng chính trị, tổ chức cho sự thành lập Đảng cộng sản Việt Nam về sau.
- Quyết định thành công của Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản thành Đảng Cộng sản Việt Nam, chấm dứt tình trạng khủng hoảng về lãnh đạo cách mạng.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập 1: Hãy hoàn thành bảng niên biểu về hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong những năm 1918-1930 theo mẫu dưới đây:
Trả lời:
Luyện tập 2: Em có đồng ý với nhận định: Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời chấm dứt thời kì cách mạng Việt Nam khủng hoảng về giai cấp lãnh đạo và đường lối cứu nước? Tại sao?
Trả lời:
Em đồng ý với nhận định rằng: "Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời đã chấm dứt cách mạng Việt Nam khủng hoảng về giai cấp lãnh đạo và đường lối cứu nước."
Lý do:
* Chấm dứt khủng hoảng về giai cấp lãnh đạo:
- Trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, các phong trào yêu nước và cách mạng ở Việt Nam đã diễn ra nhưng không thành công do thiếu một giai cấp lãnh đạo thống nhất và có đủ năng lực. Những phong trào do các tầng lớp khác nhau như sĩ phu, tư sản, và nông dân lãnh đạo đều không thể đưa cách mạng đi đến thắng lợi.
- Khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập vào ngày 3 tháng 2 năm 1930, dưới sự lãnh đạo của Hồ Chí Minh, đã xuất hiện một giai cấp lãnh đạo mới, là giai cấp công nhân. Giai cấp này có tinh thần cách mạng triệt để và khả năng tổ chức, lãnh đạo quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh chống lại thực dân, phong kiến.
* Đường lối cứu nước đúng đắn:
- Trước khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, các phong trào cứu nước ở Việt Nam chưa có một đường lối rõ ràng và phù hợp với tình hình thực tế. Nhiều phong trào còn mang tính chất tự phát, thiếu sự tổ chức và chiến lược lâu dài.
- Đảng Cộng sản Việt Nam đã đưa ra đường lối cách mạng đúng đắn, dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Marx-Lenin. Đảng xác định rõ mục tiêu đấu tranh là đánh đổ thực dân, phong kiến, giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
- Đường lối cách mạng của Đảng phù hợp với nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, từ đó tập hợp và phát huy sức mạnh của toàn dân tộc. Điều này đã được chứng minh qua các cuộc cách mạng và kháng chiến sau này, như Cách mạng Tháng Tám năm 1945, cuộc kháng chiến chống Pháp.
Vận dụng: Hãy sư tầm thông tin về các nhân vật lịch sử đã tham dự Hội nghị thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam tại Hương Cảng (Trung Quốc) đầu năm 1930. Sau đó, viết đoạn văn ngắn (khoảng 150 chữ) giới thiệu về nhân vật lịch sử mà em ấn tượng nhất.
Trả lời:
Hội nghị hợp nhất ba tổ chức Cộng sản họp tại Cửu Long (Hương Cảng, Trung Quốc) dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc. Tham gia Hội nghị có các đồng chí Trịnh Đình Cửu, Nguyễn Đức Cảnh (đại biểu Đông Dương Cộng sản Đảng); Nguyễn Thiệu, Châu Văn Liêm (đại biểu An Nam Cộng sản Đảng). Đại biểu Đông Dương Cộng sản Liên đoàn không đến kịp.
Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh, người con ưu tú của quê hương Thái Bình giàu truyền thống yêu nước và cách mạng, sinh ra trong một gia đình nhà nho giàu truyền thống yêu nước. Thời niên thiếu, Nguyễn Đức Cảnh kết bạn với những thanh niên yêu nước như Nguyễn Danh Đới, Đặng Xuân Khu (Trường Chinh), Nguyễn Văn Năng, Đặng Xuân Thiều. Nguyễn Đức Cảnh và các bạn rất say sưa tìm hiểu và kính trọng những hoạt động chống Pháp của các cụ Phan Đình Phùng, Hoàng Hoa Thám, Phan Bội Châu, Phan Chu Trinh.
Cuối năm 1925 đầu năm 1926, cả nước dấy lên phong trào đòi thả cụ Phan Bội Châu và tổ chức làm lễ truy điệu cụ Phan Chu Trinh. Ở Nam Định, Ban tổ chức lễ truy điệu cụ Phan Chu Trinh do các cụ nhà nho đứng ra tiến hành, lực lượng nòng cốt tham gia bao gồm công nhân và học sinh. Tham gia Ban lãnh đạo bãi khoá của học sinh hưởng ứng lễ truy điệu cụ Phan Chu Trinh có: Nguyễn Đức Cảnh, Đặng Xuân Khu và Nguyễn Khắc Lượng.
Sau hoạt động tham gia bãi khóa, Nguyễn Đức Cảnh bị đuổi học. Nguyễn Đức Cảnh lên Hà Nội kiếm việc làm, tự nuôi sống mình và tìm đường đến với cách mạng. Nguyễn Đức Cảnh xin vào làm thư ký cho hiệu ảnh, dạy học và gia nhập hàng ngũ công nhân bằng cách trực tiếp lao động làm thợ sắp chữ ở nhà in Mạc Đình Tư. Năm 1927, khi còn là thợ sắp chữ ở nhà in Lê Văn Tân, là một thanh niên yêu nước đang khát khao đi tìm lý tưởng, Nguyễn Đức Cảnh đã tìm đến và gia nhập nhóm "Nam Đồng thư xã", tổ chức này sau phát triển thành tổ chức Việt Nam Quốc dân đảng.
Tháng 9 năm 1927, Nguyễn Đức Cảnh và Lý Hồng Nhật sang Quảng Châu (Trung Quốc), gặp Tổng bộ "Thanh niên" để thực thi nhiệm vụ mà Quốc dân đảng giao cho. Đến Quảng Châu, Nguyễn Đức Cảnh và Lý Hồng Nhật không gặp được đồng chí Nguyễn Ái Quốc nhưng vẫn kịp dự lớp học chính trị của Tổng bộ Hội Việt Nam thanh niên cách mạng do Hồ Tùng Mậu huấn luyện. Qua học tập, cả hai đều dứt khoát ly khai tổ chức Quốc dân đảng, tự nguyện gia nhập Hội Việt Nam thanh niên cách mạng, chuyển từ lập trường Quốc dân đảng sang lập trường Cộng sản.
Đây là bước ngoặt quyết định trong cuộc đời hoạt động cách mạng của Nguyễn Đức Cảnh. Ngày 3 tháng 2 năm 1930, tại một địa điểm ở Cửu Long (Trung Quốc) đã diễn ra Hội nghị hợp nhất ba tổ chức cộng sản thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc, Nguyễn Đức Cảnh được giới thiệu vào Trung ương nhưng đã đề cử đồng chí Trần Văn Lan. Tháng 5/1930, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh được Trung ương cử làm Bí thư Xứ ủy Bắc kỳ.
Cuối tháng 10/1930, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh được Trung ương cử vào tham gia Xứ ủy Trung kỳ. Hội nghị toàn thể Xứ ủy đã bầu đồng chí vào Ban Thường vụ Xứ ủy và phân công phụ trách công tác tuyên huấn. Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh bị địch bắt tại Vinh, bị giam ở nhà tù Hoả Lò (Hà Nội).
Trong nhà tù đế quốc, đồng chí vẫn tích cực hoạt động cách mạng. Ngày 31/7/1932, đồng chí Nguyễn Đức Cảnh bị kẻ địch xử chém tại Hải Phòng cùng đồng chí Hồ Ngọc Lân, khi đồng chí 24 tuổi. Đồng chí Nguyễn Đức Cảnh là người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là người tận trung với nước, tận hiếu với dân, nêu cao tấm gương chói ngời phẩm chất, khí tiết và đạo đức người chiến sỹ cộng sản của giai cấp công nhân và nhân dân Việt Nam.