Trước khi đọc
Câu hỏi: Dưới đây là hình ảnh một góc phố Hà Nội thời Pháp thuộc. Hãy quan sát và nêu nhận xét về trang phục, xe cộ và nhà cửa trong hình.
Trả lời:
- Trang phục: Kín đáo. Dân thường chủ yếu mặc đồ bằng vải gai, vải bông, đay, đũi… và các màu nâu, đen, màu của bùn đất, cây cối. Họ mặc áo dài, áo nâu sòng, áo tứ thân, vấn khăn mỏ quạ, đội nón quai thao, nón lá…
- Xe cộ: Thô sơ, xe đạp, xích lô,…
- Nhà cửa: Có đặc điểm của kiến trúc Đông Dương, mái nhà dốc lợp ngói ta,…
Đọc văn bản
1. Theo dõi: Chú ý sự khác biệt giữa cách ông chủ với bà chủ giao việc cho Xuân
Trả lời:
- Ông chủ: rườm rà, nói chuyện kiểu cách, cầu kì.
- Bà chủ: đơn giản, kết hợp với hành động.
2. Suy luận: Đặt tác phẩm vào bối cảnh văn hóa Việt Nam ở thập kỉ 30 của thế kỉ XX, bạn nhận xét như thế nào về những mẫu trang phục của tiệm may Âu hóa và cách đặt tên cho những bộ trang phục đó?
Trả lời:
- Những mẫu trang phục của tiệm may Âu hoá và cách đặt tên cho những bộ trang phục đó cho hợp “gu" với bối cảnh văn hóa Việt Nam ở thập kỉ 30 của thế kỉ XX. Điều này thể hiện cuộc sống giả dối, bịp bợm với đủ trò cải cách. Những bộ trang phục không phù hợp với thuần phong mĩ tục của người Việt và tên gọi của chúng thì rất lố lăng.
3. Dự đoán: Theo bạn, với cách “học" như vậy, liệu Xuân Tóc Đỏ có thể hoàn thành tốt công việc bán hàng cho tiệm may Âu hoá như ông bà chủ đã giao phó không?
Trả lời:
- Theo em, với cách “học” như vậy, liệu Xuân Tóc Đỏ không thể hoàn thành tốt công việc bán hàng cho tiệm may Âu hóa như ông bà chủ đã giao phó.
4. Theo dõi: So sánh trang phục của bà Typn với những bộ trang phục trong tiệm may Âu hoá.
Trả lời:
- Trang phục của bà Typn có phần giản dị hơn nhiều so với những bộ trang phục trong tiệm may Âu hoá.
5. Theo dõi: So sánh ngôn ngữ của ông Typn lúc này với ngôn ngữ khi ông nói chuyện với Xuân Tóc Đỏ ở đầu đoạn trích.
Trả lời:
- Ngôn ngữ của ông Typn lúc này khác xa với ngôn ngữ khi ông nói chuyện với Xuân Tóc Đỏ ở đầu đoạn trích. Nếu ở đầu đoạn trích, ông sử dụng rất nhiều từ tiếng ngoài thì lúc này, ông sử dụng toàn tiếng mẹ đẻ.
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 32 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Đoạn đối thoại giữa Xuân Tóc Đỏ với ông bà Văn Minh, ông Typn về công việc trong tiệm may diễn ra vào lúc nào và có vai trò gì đối với câu chuyện được kể trong văn bản?
Trả lời:
- Thời điểm: Buổi trưa
- Ý nghĩa: Với ông bà Văn Minh, đây là lúc giao cho Xuân một công việc thực chất chỉ là dọn dẹp, lau chùi nhưng được khoác lên cái vỏ mĩ miều “giúp xã hội trong việc Âu hóa”. Với ông Typn, đây là lúc giao cho Xuân làm “văng-đơ” bán hàng nhưng được khoác lên cái vỏ mĩ miều “chỉ bảo cho khách có một cái gu”. Đoạn đối thoại này chuẩn bị cho Xuân không chỉ kiến thức về các mốt thời trang, mà còn giúp hắn nhận thấy sự “hai mặt” của tiệm may Âu hóa và công việc cải cách thời trang này, giúp hắn phát huy triệt để sự “hai mặt” ấy trong đoạn tiếp theo.
Câu 2 (trang 32 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Trước khi đến tiệm may Âu hóa làm việc, Xuân chỉ mới trải qua các công việc như bán báo dạo, bán thuốc lậu, nhặt bóng ở sân quần vợt,... chứ chưa từng bán hàng thời trang. Trong văn bản trên, "thế mạnh" nào của Xuân đã khiến cho nhân vật chiếm được lòng tin của vợ ông Typn? Chi tiết, từ ngữ nào thể hiện "thế mạnh" đó của Xuân?
Trả lời:
Do bản tính nhanh nhẹn, láu cá, mau mồm mau miệng, hắn tạo được lòng tin của vợ ông Typn.
“Thưa bà, thế là một sự trở ngại trên đường tiến hoá! Mà muốn phản đối lại việc ấy, bà chỉ còn có một cách là chiếu cố đến bản hiệu mà may ngay một bộ quần áo gọi là Nữ quyền! Mặc nó vào, người vợ sẽ được chồng khiếp sợ... Văn Minh đã bảo thế!”
“Chúng tôi rất được hân hạnh"
Câu 3 (trang 33 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Công việc ở tiệm may Âu hóa có ý nghĩa như thế nào đối với công cuộc tiến thân của Xuân sau này? Chi tiết nào giúp bạn nhận ra ý nghĩa đó?
Trả lời:
Công việc ở tiệm may Âu hóa có ý nghĩa quan trọng đối với công cuộc tiến thân, của Xuân sau này. Bởi lẽ, khi vào làm việc ở đây, hắn được tiếp xúc với nhiều kiểu người khác nhau, học được cách ăn nói sao cho khéo léo, phù hợp, được rèn luyện kỹ năng nói chuyện để lôi kéo người đó nghe theo hoặc làm theo gợi ý của hắn. Em đã nhận ra điều này qua rất nhiều chi tiết, ví dụ như chi tiết:
- Ông Typn dạy Xuân cách nhận diện và gọi tên trang phục, cách nói chuyện với khách hàng.
- Cuộc đối thoại của Xuân với vợ ông Typn.
Câu 4 (trang 33 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Liệt kê vào bảng sau các hành động, lời nói của ông Typn; từ đó nêu nhận xét về tính cách cũng như quan niệm của nhân vật này đối với việc "cải cách trang phục" nói riêng và "cải cách xã hội" nói chung (làm vào vở):
Trả lời:
- Tích cách của ông Typn: Thô bạo, lỗ mãng với người yếu thế hơn mình (như Xuân và vợ mình), nhưng lại tỏ ra kẻ cả, cao ngạo, đạo đức giả.
- Quan niệm của ông Typn về việc “cải cách trang phục” và “cải cách xã hội”: Phụ nữ cần thay đổi trang phục tân thời, nhưng vợ ông thì không; xã hội cần Tây hóa, nhưng gia đình ông vẫn phải theo lối cổ. Như vậy, có thể thấy lời kêu gọi cải cách của ông chỉ là giả dối, sáo rỗng, là một cách để ông khoe khoang cái danh xưng nhà mĩ thuật “tiến bộ”.
Câu 5 (trang 33 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nêu chủ đề của văn bản. Những hành động, lời nói của vợ chồng Văn Minh và ông nhà báo trong đoạn trích trên có ý nghĩa như thế nào đối với việc thể hiện chủ đề đó?
Trả lời:
- Chủ đề: thể hiện các mâu thuẫn giữa đổi mới và bảo thủ, giữa các xu hướng hiện đại hóa và gìn giữ truyền thống. Đây là những mối quan tâm mà mọi xã hội, bất kể xưa, nay, Đông hay Tây đều có.
- Những hành động, lời nói của vợ chồng Văn Minh và ông nhà báo trong đoạn trích trên đã thể hiện sự cấm đoán, cản trở lẫn sự cổ xúy hô hào vô tội vạ cho những cái tưởng là mới trong cuộc sống đều có thể lố bịch hay kệch cỡm như nhau.
Câu 6 (trang 33 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Theo bạn, "nghĩa lí cái việc cải cách của ông cai thợ may" mà Xuân Tóc Đỏ băn khoăn không hiểu, thực chất là gì? Nghĩa lí đó cho thấy điều gì trong thái độ của người kể chuyện đối với công cuộc Âu hóa, phương Tây hóa ở đô thị Việt Nam vào thập niên 30 của thế kỷ XX ?
Trả lời:
Theo em, “nghĩa lí cái việc cải cách của ông cai thợ may” mà Xuân Tóc Đỏ băn khoăn không hiểu, thực chất là mâu thuẫn trong quan niệm canh tân trong gia đình và xã hội của ông cai thợ may. Ông cai thợ may là người luôn hô hào cải cách, Âu hóa đất nước. Ông ta thiết kế ra rất nhiều bộ trang phục mà Xuân Tóc Đỏ phải nghĩ rằng “cái gì nhố nhăng thì mới là tân thời”. Tuy nhiên, trong cuộc tranh cãi giữa ông Typn và vợ ông ta, người đọc lại thấy một góc nhìn khác, ông Typn không đồng ý cho vợ mình tham gia “cuộc Âu hóa”. Sâu trong tư tưởng của ông ta vẫn rất bảo thủ với quan niệm cũ, phụ nữ là nói “vợ con chị em người khác, chứ không phải vợ con chị em của ta”, phụ nữ thì “cứ phải theo cổ, không được đang ăn mặc tân thời hay khiêu vũ, mai chợ phiên rồi về nhà chửi lại mẹ chồng bằng những lí thuyết bình quyền với giải phóng”.
Qua văn bản này, tác giả thể hiện thái độ lên án, phê phán đối với cái xấu xa kệch cỡm, cái lố bịch, ngốc nghếch, giả dối của công cuộc Âu hoá, phương Tây hoá ở đô thị Việt Nam vào thập niên 30 của thế kỉ XX.
Câu 7 (trang 33 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nhận xét về ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong đoạn trích. So sánh với ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong một tác phẩm tự sự trung đại mà bạn đã học.
Trả lời:
Ngôn ngữ, lời nói của các nhân vật trong đoạn trích cho thấy sự mâu thuẫn giữa hai kiểu ngôn ngữ khác nhau, một bên sang trọng, hào nhoáng, một bên tầm thường, thô thiển:
So với các tác phẩm tự sự trung đại (ngôn ngữ trau chuốt, thuẩn nhất, hầu như các nhân vật đều nói cùng một kiểu ngôn ngữ), thì Số đỏ cho thấy một hình thức ngôn ngữ phong phí, sinh động, phức tạp, dung chứa những thành tố mâu thuẫn nhau tạo ra tiếng cười.
Câu 8 (trang 33 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Theo bạn, (những) đặc điểm của phong cách hiện thực thể hiện như thế nào trong văn bản? Các thủ pháp trào phúng có vai trò như thế nào trong việc thể hiện (những) đặc điểm ấy?
Trả lời:
- Phong cách hiện thực
- Vai trò
- Các thủ pháp trào phúng trong "Số Đỏ" được sử dụng để tạo ra những điểm nhấn nổi bật, làm nổi bật phong cách hiện thực của tác phẩm.
- Thủ pháp trào phúng giúp tác giả châm biếm và đưa ra góc nhìn mũi nhọn về xã hội, văn hóa và con người trong thời đại mà tác phẩm được viết.
- Các thủ pháp trào phúng được áp dụng để phản ánh cuộc sống thực tế, những vấn đề xã hội và tâm lý con người, tạo nên một bức tranh sinh động về xã hội và con người.