Trước khi đọc
Câu hỏi: Bạn đã biết gì về truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy? Hình ảnh nỏ thần trong truyền thuyết ấy gợi cho bạn suy nghĩ gì?
Trả lời:
Sau khi An Dương Vương xây xong thành Cổ Loa thì thần Kim Quy cho một móng để làm nỏ thần. Lúc bấy giờ Triệu Đà làm hoàng đất Nam Hải, mấy lần tổ quân sang Cướp đất Âu Lạc, nhưng vì An Dương Vương có nỏ thần nên đành rút quân về chờ thời cơ thích hợp. Triệu Đà nhân cơ hội đưa con trai mình là Trọng Thủy sang cầu thân với Mị Châu - con gái An Dương Vương. Một thời gian qua đi, khi đã được vợ yêu thương, Trọng Thủy dò hỏi chuyện về chiếc nhẫn thần thoại.
Biết được bí mật, mượn một lần về thăm cha, Trọng Thủy đánh cắp nỏ thần thoại về tặng cho Triệu Đà. Có nỏ thần trong tay, Triệu Đà tiến đánh Âu Lạc một lần nữa. An Dương Vương thấy giặc đến chân thành nhưng vẫn chủ quan vì nghĩ rằng đã có thần thoại. Nỏ thần không phát huy tác dụng, thua trận, An Dương Vương cưỡi ngựa theo Mị Châu đi về phía biển. Nhưng đi đến đâu thì thấy quân giặc theo đến đấy.
Thần Kim Quy hiện lên nói rằng kẻ thù ở ngay rìa. An Dương Vương rút kiếm ra chém chết Mị Châu rồi nhảy xuống biển tự vẫn. Trọng Thủy nghệ tin vì quá hung hăng mà nhảy xuống thang tự vẫn. Ngày nay, giếng được gọi là giếng Trọng Thủy. Tục truyền lại Mị Châu khi chết, máu di chuyển xuống biển, trai ăn được mới có ngọc châu. Bước ngọc về rửa nước thì thấy sáng lạ.
Người chế tác ra "nỏ thần" là tướng quân Cao Lỗ. Nỏ thần có sức mạnh huyền diệu, có thể bắn ra hàng ngàn mũi tên, chỉ núi thì núi tan, chỉ ngàn thì đốt cháy
Đây là câu chuyện mang đậm sắc huyền thoại. Tuy nhiên, trải qua quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học đã dần dần chứng minh được “nỏ thần” không chỉ tồn tại trong truyền thuyết. Trong lịch sử, nó là loại vũ khí có thật với tên gọi nỏ Liên Châu, có thể hiện thực hóa tài năng quân sự tuyệt vời của nhân dân nước Việt Nam.
Đọc văn bản
1. Dự đoán: Dựa trên nhan đề, bạn dự đoán văn bản sẽ trình bày nội dung gì?
Trả lời:
- Từ nhan đề, ta dự đoán được văn bản sẽ đề cập đến khuôn đúc đồng và chiếc nỏ thần trong truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy.
2. Theo dõi: Bạn hiểu từ “độc bản” trong đoạn văn này như thế nào?
Trả lời:
- Từ “độc bản”: tồn tại một bản duy nhất.
3. Theo dõi: Xác định dữ liệu và ý kiến/ quan điểm của người viết trong đoạn văn: “Trong số mười mang khuôn…như khuôn đúc, trống đồng”.
Trả lời:
- Dữ liệu: mười mang khuôn đúc mũi tên đồng ba viền, 2 khuôn mặt ngoài được mài mịn và khắc chìm chữ Hán
- Ý kiến/ quan điểm: thời kỳ An Dương Vương dùng chữ Hán.
4. Suy luận: Người viết trình bày thông tin này với mục đích gì?
Trả lời:
- Người viết trình bày thông tin nhằm tạo sự chân thực, thuyết phục, tính xác thực, đáng tin cậy cho văn bản.
Sau khi đọc
Câu 1: Xác định các thông tin chính của văn bản. Văn bản đã sử dụng (những) kiểu bố cục nào để trình bày thông tin?
Trả lời:
- Những hiện vật còn sót lại cho thấy, sáng chế ra loại nỏ bắn cùng lúc nhiều mũi tên là thật
- Các dạng mũi tên
- Thành tựu nổi bật của nhà nước Âu Lạc: luyện kim, đúc đồng và nông nghiệp trồng lúa nước
- Bố cục: thời gian, không gian, trật tự logic
Câu 2: Trong các thông tin chính của văn bản, người viết chọn (những) thông tin nào để trình bày chi tiết? Từ đó, nhận xét về cách chọn lọc thông tin của văn bản.
Trả lời:
- Chọn trình bày những thông tin miêu tả chi tiết về hình đáng, hiện trạng và giá trị của bộ sưu tập đúc mũi tên và lao đồng Cổ Loa. → Lí do lựa chọn: Cung cấp chứng tích chất về sự hiện diện của “nỏ thần” trong lịch sử, tiến đến khẳng định “nỏ thần” là có thật, chứ không phải chỉ có trong truyền thuyết.
- Đánh giá về cách chọn thông tin lọc: Thông tin được lọc phù hợp với mục tiêu của bản văn, đáp ứng ứng dụng thực hiện mục tiêu.
Câu 3: Xác định loại dữ liệu được sử dụng trong phần văn bản: “Ông Hoàng Công Huy – lãnh đạo Ban Quản lí Khu di tích Cổ Loa… Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 2283/QĐ-TTg”. Loại dữ liệu ấy giữ vai trò gì trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản?
Trả lời:
- Loại dữ liệu sử dụng trong văn bản là dữ liệu thông tin.
- Việc sử dụng dữ liệu này nhằm thể hiện một cách chân thực, khái quát thông tin chính của văn bản, tạo sự tin cậy cho văn bản, thuyết phục người đọc, người nghe.
Câu 4: Hãy đánh giá về tính mới mẻ, cập nhật, độ tin cậy của dữ liệu, thông tin được trình bày trong văn bản.
Trả lời:
Dữ liệu trong mẻ văn bản mới, cập nhật cập nhật và có độ tin cậy cao:
- Được trích từ báo Dân trí
- Có tính minh bạch
- Có tính khách, không có kiến trúc
- Xuất bản trong thời gian gần đây (08/03/2023)
Câu 5: So sánh hiệu quả biểu đạt của văn bản trong hai trường hợp: có sử dụng hình minh họa (Hình 3) và không sử dụng hình ảnh.
Trả lời:
- Sử dụng hình ảnh minh họa: giúp người đọc dễ hình dung, dễ nhận xét, đánh giá độ đáng tin cậy của văn bản.
- Không sử dụng hình ảnh minh họa: diễn tả bằng ngôn ngữ dễ hiểu, cách biểu đạt sát nghĩa, miêu tả chi tiết.
=> Tuy nhiên, việc sử dụng kèm hình ảnh trong văn bản khiến người đọc hình dung một cách cụ thể, sinh động và dễ hiểu hơn hình dáng vật được miêu tả.
Câu 6: Qua văn bản, người viết đã thể hiện thái độ như thế nào đối với văn hóa dân tộc? Thái độ ấy gợi cho bạn (những) suy nghĩ gì?
Trả lời:
Qua văn bản, người viết có thể hiện trạng thái:
- Khẳng định sự tồn tại có thật của nỏ thần trong lịch sử - giai đoạn Cổ Loa, thời kì vua An Dương Vương đóng đô ở Cổ Loa và nhà nước Âu Lạc.
- Tự hào về trình độ kỹ thuật và tư duy cấp thầy của các nghệ nhân luyện kim thời Việt cổ.
Câu 7: Tìm đọc truyền thuyết An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy. Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về hình ảnh nỏ thần được thể hiện trong truyền thuyết trên và trong thực tế lịch sử.
Trả lời:
- Nỏ thần là một minh chứng, chứng minh dân tộc Việt cổ từ ngàn xưa đã có công nghệ chế tạo vũ khí vượt trội hơn nhiều nước. Trong truyền thuyết An Dương Vương và Mỵ Châu - Trọng Thuỷ kể rằng, vua An Dương Vương có Nỏ thần, bắn một lúc nhiều mũi tên và chỉ vài lần bắn là quân giặc đông đến hàng vạn cũng phải tan tành rồi bỏ chạy. Và trong thực tế lịch sử, có thể thấy việc chế tạo ra nỏ bắn cùng lúc nhiều mũi tên là hoàn toàn có thực.
- Tuy nhiên, việc chế tạo ra nỏ bắn cùng lúc nhiều mũi tên xa và mạnh hoàn toàn chưa đủ để nỏ thần bắn một phát giết cả vạn quân. Từ hình dạng mũi tên, đến những di vật chế tạo ra nỏ và mũi tên để lại, qua các nghiên cứu cho thấy việc tướng Cao Lỗ và dân Âu Lạc chế ra loại nỏ bắn được nhiều mũi tên để đánh thắng giặc là hoàn toàn có thực.