Chuẩn bị đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 13): Em đã bao giờ quan sát quá trình lớn lên của một cái cây, một bông hoa hay một con vật chưa? Điều đó gợi cho em suy nghĩ hoặc cảm xúc gì?
Trả lời:
- Em đã từng quan sát quá trình lớn lên của cây hoa hồng được bố em trồng trong vườn nhà em. (Em có thể chọn một con vật gần gũi như con gà, con mèo, con chó hoặc một loài cây khác mà em thích).
- Chứng kiến quá trình lớn lên của cây hoa hồng, em có suy nghĩ về sự sinh trưởng và sức sống bền bỉ, mãnh liệt của từng loài sinh vật. Dù là cây cối hay con vật cũng đều có linh hồn, sinh trưởng từng ngày để trưởng thành và có cuộc sống riêng. Được quan sát quá trình lớn lên ấy, em cảm thấy vô cùng thích thú, tò mò, mong muốn được khám phá sự sinh trưởng ấy mỗi ngày.
Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 13): Em hình dung thế nào về hiện tượng nảy mầm qua hình ảnh "nhú lên giọt sữa"?
Trả lời:
- Hình ảnh “nhú lên giọt sữa” khiến em hình dung về mầm non đang nhô lên khỏi mặt đất, phát triển, biến đổi, mầm non căng tràn nhựa sống như giọt sữa.
Câu 2 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Chú ý những động từ miêu tả quá trình lớn lên của hạt mầm ở các khổ thơ 2, 3, 4.
Trả lời:
Những động từ miêu tả quá trình lớn lên của hạt mầm:
+ Khổ 2: nhú, thì thầm, ghé tai.
+ Khổ 3: nằm, nghe.
+ Khổ 4: kiêng, nghe, đón.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Năm khổ thơ đầu là lời của ai? Khổ thơ cuối là lời của ai? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?
Trả lời:
- Năm khổ thơ đầu là lời của tác giả.
Lý do khẳng định: Lời thơ chính là lời kể của tác giả về quá trình lớn lên của hạt mầm. Từ hạt mầm trong tay tác giả cho đến khi hạt nảy mẩm, phát triển. Các từ "ghé tai, nghe" đều là lời của tác giả khi quan sát quá trình lớn lên của hạt mầm.
- Khổ thơ cuối là lời của cây.
Lý do khẳng định: Câu thơ "Cây chính là tôi" sử dụng đại từ nhân xưng "tôi" là lời giới thiệu của cây về sự xuất hiện của mình.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Tìm một số hình ảnh, từ ngữ đặc sắc mà tác giả đã sử dụng trong bài thơ để miêu tả quá trình từ hạt thành cây và thể hiện quá trình đó bằng sơ đồ.
Trả lời:
- Một số hình ảnh, từ ngữ được tác giả sử dụng trong bài thơ để miêu tả quá trình từ hạt thành cây là: nằm lặng thinh, nảy mầm, nhú lên giọt sữa, thì thầm, mầm mở mắt, đón tia nắng hồng, nở vài lá bé
- Qúa trình từ hạt thành cây:
Khổ 1: Hạt lặng thinh => Khổ 2: Mầm nhú lên giọt sữa, biết nói thì thầm => Khổ 3: Mầm được chăm sóc như đứa trẻ sơ sinh => Khổ 4: Mầm kiêng gió kiêng mưa, lớn lên nhờ đón tia nắng hồng => Khổ 5: Cây đã thành, lá xanh bập bẹ tiếng nói => Khổ 6: Cây bập bẹ xưng tên họ, hứa hẹn góp xanh cho đời.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Theo em, những dòng thơ như "Ghé tai nghe rõ", "Nghe mầm mở mắt" thể hiện mối quan hệ như thế nào giữa hạt mầm và nhân vật đang "ghé tai nghe rõ"?
Trả lời:
- Những dòng thơ như "Ghé tai nghe rõ", "Nghe mầm mở mắt" đã thể hiện mối quan hệ gần gũi, giao cảm giữa thiên nhiên và nhà thơ, sự nâng niu sự sống. Cho thấy tình cảm, cảm xúc của tác giả dành cho mầm cây, đó là tình yêu thương, trìu mến, đầy sự nâng niu.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Tìm những hình ảnh, từ ngữ thể hiện tình cảm, cảm xúc mà tác giả dành cho những mầm cây. Hãy cho biết đó là tình cảm gì.
Trả lời:
- Những hình ảnh, từ ngữ thể hiện tình cảm, cảm xúc mà tác giả dành cho nhưng mầm cây là: Hạt nằm lặng thinh, Ghé tai nghe rõ, Nghe bàn tay vỗ, Nghe tiếng ru hời, Nghe mầm mở mắt.
- Thứ tình cảm mà tác giả dành cho mầm cây là sự nâng niu, yêu thương, trân trọng, mong mầm cây luôn sống khỏe mạnh, góp ích cho cuộc đời.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Xác định các biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng trong văn bản. Nêu tác dụng của chúng.
Trả lời:
Các biện pháp tu từ chủ yếu được sử dụng trong văn bản là: nhân hóa, điệp ngữ
- Nhân hóa: hạt nằm lặng thinh, mầm đã thì thầm, mầm kiêng gió bấc, đón tia nắng hồng, bập bẹ
=> Tác dụng: làm cho hạt mầm trở nên sinh động, có hồn; giúp nó trở nên gần gũi, thân thuộc và có thể biểu hiện được những suy nghĩ hay bày tỏ được tình cảm của con người.
- Điệp từ “nghe” lặp lại 4 lần
=> Tác dụng: nhấn mạnh mối quan hệ gắn bó, mật thiết giữa nhân vật tôi và hạt mầm. Lắng nghe từng biến chuyển nhỏ nhất của hạt mầm từ đó cho thấy mầm cũng có sức sống, có linh hồn riêng.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Nhận xét về cách gieo vần, ngắt nhịp trong bài thơ trên và cho biết vần và nhịp đã có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện "lời của cây"?
Trả lời:
- Nhịp thơ 2/2 dễ thuộc, dễ nhớ, đều đặn như nhịp đưa nôi, vừa diễn tả nhịp điệu êm đềm của đời sống cây xanh, vừa thể hiện cảm xúc yêu thương trìu mến của tác giả.
- Nhịp thơ 1/3 (Rằng các bạn ơi) nói lên sự khác biệt, có tác dụng nhấn mạnh vào khao khát của cây khi muốn được con người hiểu và giao cảm.
- Việc sử dung cách gieo vần, ngắt nhịp vậy đã kiến bài thơ trở nên sinh động với tiết tấu vui tươi, đầy phù hợp với nội dung của bài thơ.
Câu hỏi 7 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Xác định chủ đề và thông điệp mà văn bản muốn gửi đến người đọc.
Trả lời:
- Chủ đề: Bài thơ thể hiện sự khâm phục sức sống mạnh mẽ của thiên nhiên qua đó thể bày tỏ niềm yêu thương, trân trọng những mầm xanh thiên nhiên đang tồn tại trong cuộc sống.
- Thông điệp: Mỗi chúng ta hãy lắng nghe thiên nhiên để biết yêu thương, bảo vệ, che chở sự sống ngay từ khi sự sống ấy mới chỉ là những mầm non bé nhỏ. Vạn vật đều có ích, sinh trưởng sẽ có một trách nhiệm nhiên với cuộc sống, góp thêm màu xanh cho cuộc đời.
Câu hỏi 8 SGK Ngữ văn 7 CTST - Soạn bài Lời của cây (trang 14): Hãy tưởng tượng mình là một cái cây, một bông hoa hoặc một con vật cưng trong nhà và viết khoảng năm câu thể hiện cảm xúc khi hóa thân vào chúng.
Trả lời:
- Xin chào tất cả các bạn, các bạn nhìn thấy tôi có quen không? Tôi chính là cây bàng che bóng mát cho các bạn mỗi giờ ra chơi đây. Các bạn nhìn xem thân tôi thật to lớn, với những tán lá rộng, sum suê như những cánh tay khổng lồ bảo vệ mọi người khỏi những tia nắng chói chang, Tôi thấy rất vui vì mình làm được điều đó có ích cho mọi người.
- Mỗi ngày tôi đều được các bạn học sinh tưới cho những dòng nước mát lành, nó giúp tôi cao hơn từng ngày. Để không phụ công lao chăm sóc ấy tôi sẽ lớn thật nhanh hơn nữa để tán lá rộng thêm và tỏa bóng mát cho thật nhiều người. Làm một cây bàng là một điều thú bị và đáng để trải nghiệm.