Câu hỏi mở đầu SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 81):
Ta đây:
Núi Lam Sơn dấy nghĩa
Chốn hoang dã nương mình
Ngẫm thù lớn há đội trời chung
Căm giặc nước thề không cùng sống
Những câu thơ trong tác phẩm “Bình Ngô đại cáo" của Nguyễn Trãi đưa chúng ta về vùng rừng núi Lam Sơn hiểm trở, phía tây tỉnh Thanh Hoá ngày nay, bắt đầu cuộc hành trình tìm hiểu cuộc khởi nghĩa Lam Sơn hào hung của dân tộc vào thế kỉ XV. Vậy, cuộc khởi nghĩa đó có những sự kiện tiêu biểu nào? Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của khởi nghĩa là gì? Những người anh hùng đã có vai trò như thể vào trong cuộc khởi nghĩa đó?
Trả lời:
* Những sự kiện tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa lam Sơn:
- Đầu năm 1418, Lê Lợi dựng cờ khởi nghĩa
- Những năm đầu của cuộc khởi nghĩa 1418 - 1423
- Mở rộng địa bàn hoạt động và giành những thắng lợi đầu tiên 1424 - 1425
- Cuộc khởi nghĩa toàn thắng 1426 - 1427
+ Chiến thắng Tốt Động - Chúc Động
+ Chiến thắng Chi Lăng - Xương Giang
+ Hội thề Đông Quan
* Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
- Nguyên nhân thắng lợi:
+ Do tinh thần yêu nước, đoàn kết dân tộc
+ Lối chiến thuật đúng đắn của những người lãnh đạo
- Ý nghĩa lịch sử
+ Lật đổ ách thống trị của nhà Minh
+ Mở ra thời kì phát triển mới của quốc gia Đại Việt - thời Lê Sơ
* Những người anh hùng đã có vai trò quan trọng trong việc đưa cuộc khởi nghĩa phát triển thành cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc, hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ giải phóng đất nước
1. Một số sự kiện tiêu biểu của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn
Câu hỏi 1 SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 82): Vì sao anh hùng hào kiệt khắp nơi tụ về Lam Sơn? Mục đích của họ là gì? Đọc thêm tư liệu 19.2 cho câu trả lời của em.
Trả lời:
- Anh hùng hào kiệt khắp nơi tụ về Lam Sơn vì:
+ Sau khi chiếm được nước ta, nhà Minh thiết lập bộ máy đô hộ, thẳng tay đàn áp những cuộc khởi nghĩa của nhân dân.
+ Lê Lợi, hào trưởng vùng Nam Sơn đã tích cực tích trữ lương thực và bí mật tập hợp những người cùng chí hướng để chờ đợi thời cơ khởi nghĩa.
- Đông đảo các anh hùng hào kiệt đã tụ về Lam Sơn, chung sức đồng lòng đánh giặc cứu nước để nhân dân được sống yên lành.
Câu hỏi 2 SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 82): Trình bày những khó khăn của khởi nghĩa Lam Sơn trong những năm đầu của cuộc khởi nghĩa.
Trả lời:
Những khó khăn của nghĩa quân Lam Sơn trong những năm đầu của cuộc khởi nghĩa:
- Chịu nhiều tổn thất nặng nề. Ba lần Lê Lợi phải rút quân lên vùng núi Chí Linh.
- Giữa năm 1418, quân Minh vây ráp, tình thế nguy khốn, Lê Lai đã giả trang thành lê Lợi để nhử địch, cứu chủ.
- Nghĩa quân phải tạm hòa với quân Minh.
Câu hỏi 3 SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 82): Khai thác tư liệu 19.3 và cho biết tại sao Nguyễn Chích đề xuất kế hoạch chuyển địa bàn hoạt động chính của nghĩa quân vào Nghệ An? Kế hoạch đó đem lại kết quả như thế nào?
Trả lời:
* Nguyễn Chích đề xuất kế hoạch chuyển địa bàn hoạt động chính của nghĩa quân vào Nghệ An vì:
- Nghệ An là nơi hiểm yếu, đất rộng người đông…
- Chiếm giữ được Nghệ An để làm đất đứng chân, rồi dựa vào sức người và của cải ở Nghệ An để quay ra đánh Đông Đô thì có thể giành thắng lợi
* Kết quả: Chỉ trong vòng 10 tháng, nghĩa quân đã giải phóng một vùng rộng lớn từ Thanh Hóa vào đến đèo Hải Vân.
Câu hỏi 4 SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 83): Dựa vào lược đồ 19.4, 19.5 và thông tin trong bài, em hãy trình bày tóm tắt diễn biến trận Tốt Động - Chúc Động và trận Chi Lăng - Xương Giang.
Trả lời:
- Diễn biến trận Tốt Động - Chúc Động:
+ Tháng 11/1426, Vương Thông chỉ huy viện binh kéo đến Đông Quan, mở cuộc tấn công đánh vào Cao Bộ - nơi quân chủ lực Lam Sơn đóng giữ.
+ Nghĩa quân bố trí mai phục ở Tốt Động - Chúc Động.
+ Quân Minh rơi vào trận địa, bị phục kích và tổn thất nặng nề.
+ Nghĩa quân thừa thắng vây hãm Đông Quan và giải phóng nhiều châu, huyện.
- Diễn biến trận Chi Lăng - Xương Giang:
+ Tháng 10/1427, Liễu Thăng và Mộc Thạnh dẫn 15 vạn quân chia thành 2 ngả tiến vào nước ta, chi viện cho Vương Thông.
+ Tại Chi Lăng, quân Minh rơi vào trận địa phục kích của nghĩa quân, Liễu Thăng bị chém đầu, số quân còn lại rút về Xương Giang cũng bị truy đuổi và tiêu diệt, Mộc Thạnh vội vã rút quân về nước.
2. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử
Câu hỏi mục 2 SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 85):
- Giải thích nguyên nhân chính dẫn đến thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
- Hãy trình bày ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Trả lời:
* Nguyên nhân chính dẫn đến thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:
- Tinh thần yêu nước, đoàn kết của cả dân tộc
- Nhân dân cùng tướng sĩ đoàn kết một lòng, hăng hái tham gia, ủng hộ khởi nghĩa.
- Có đường lối chiến lược, chiến thuật đúng đắn của những người lãnh đạo khởi nghĩa.
* Ý nghĩa lịch sử của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn:
- Đã lật đổ được ách thống trị của nhà Minh.
- Mở ra thời kì phát triển mới của quốc gia Đại Việt- thời Lê sơ.
Luyện tập
Câu hỏi Luyện tập SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 85): Em hãy xác định thời gian, ý nghĩa của những sự kiện tiêu biểu trong khởi nghĩa Lam Sơn theo bảng sau:
Trả lời:
Vận dụng
Câu hỏi Vận dụng SGK Lịch Sử 7 Chân trời sáng tạo Bài 19 (trang 85): Kể tên các vị anh hùng trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.Sưu tầm tài liệu và viết 1 đoạn văn ngắn kể về người anh hùng mà em có ấn tượng nhất.
Trả lời:
- Các vị anh hùng trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn: Lê Lợi, Lê Lai, Nguyễn Trãi, Nguyễn Chích...
- Trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, Nguyễn Trãi là một nhà chính trị, quân sự tài ba, đóng góp của ông chính là nguyên nhân quan trọng dẫn đến thắng lợi của cuộc khởi nghĩa. Ông là cố vấn, phò tá đắc lực cho Lê Lợi, cùng Lê Lợi lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Ông cũng là người chiêu mộ quân lính cho nghĩa quân, với nghệ thuật tâm công, ông đã giúp nghĩa quân dành được nhiều thành trì mà không tốn xương máu. Ông đã giành cả tâm hồn, trí tuệ, tài năng cống hiến cho lợi ích của dân tộc trong phong trào khởi nghĩa Lam Sơn. Tư tưởng chính trị quân sự ưu tú và tài ngoại giao kiệt xuất của ông đã góp phần không nhỏ cho phong trào khởi nghĩa Lam Sơn đi tới thắng lợi.