Trước khi đọc
Câu hỏi 1: Cảm nhận của mỗi cá nhân về thời gian là giống nhau hay khác nhau? Vì sao?
Trả lời:
- Cảm nhận về thời gian của mỗi người khác nhau do cách trải nghiệm và đánh giá thời gian bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố như tuổi tác, tâm trạng, hoạt động,... Ví dụ, người ngủ nhiều có thể cảm thấy thời gian trôi nhanh hơn.
- Tuy nhiên, sự giống nhau nằm ở chỗ mọi người đều chia sẻ khái niệm về thời gian như một chiều tuyến tính, bao gồm quá khứ, hiện tại và tương lai.
Câu hỏi 2: Theo bạn, ý niệm về thời gian có ảnh hưởng như thế nào đến thái độ sống, lí tưởng sống của con người?
Trả lời:
* Ảnh hưởng của thời gian đến thái độ sống và lý tưởng sống của con người:
- Thái độ sống: Theo thời gian, con người trải qua nhiều cung bậc cảm xúc, thử thách và bài học cuộc sống. Những trải nghiệm này giúp họ trưởng thành hơn, nhìn nhận cuộc sống một cách chín chắn và thấu đáo hơn.
- Lý tưởng sống: Theo thời gian, con người có thể điều chỉnh lý tưởng sống của mình trở nên thực tế hơn. Hiểu được giá trị của thời gian sẽ thúc đẩy con người nỗ lực hơn trong học tập, công việc và theo đuổi đam mê.
Đọc văn bản
1. Chú ý các động từ, các biện pháp tu từ.
Trả lời:
- Các động từ: tắt, buộc, bay
- Biện pháp được sử dụng: Điệp từ: “Tôi muốn”
2. Hình dung về bức tranh cuộc sống được miêu tả.
Trả lời:
- Khung cảnh rực rỡ, tràn đầy sức sống:
+ Hình ảnh: ong bướm, tuần tháng mật, hoa của đồng nội, lá của cành tơ, yến anh, khúc tình si, ánh sáng chớp hàng mi.
+ Màu sắc: rực rỡ, tươi tắn của mùa xuân.
+ Âm thanh: tiếng chim hót, tiếng gió reo.
+ Cảm nhận: cuộc sống sôi động, náo nhiệt, tràn đầy sức sống.
3. Chú ý sự cảm nhận về thời gian của nhân vật trữ tình.
Trả lời:
+ Thời gian trôi qua một cách nhanh chóng: "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua / Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già".
+ Thời gian là hữu hạn và không thể nào níu giữ: "Còn trời đất, chẳng còn tôi mãi / Nên vội vàng làm tất cả những gì phải làm".
+ Sự trôi chảy của thời gian khiến con người cảm thấy nuối tiếc, tiếc nuối tuổi xuân, tiếc nuối những gì đã qua: "Mỗi năm một tuổi như đuổi xuân đi / Hết tuần trăng mật, chẳng còn nguyên vẹn".
4. Lắng nghe giọng điệu của nhân vật trữ tình.
Trả lời:
Bài thơ "Vội Vàng" của Xuân Diệu được viết theo thể thơ tám chữ, với nhịp thơ nhanh, gấp, dồn dập. Giọng điệu của nhân vật trữ tình trong bài thơ cũng mang những đặc điểm sau:
- Nồng nàn, say đắm:
+ Sử dụng nhiều từ ngữ thể hiện cảm xúc mãnh liệt như: "tấp nập", "tan", "say", "chết", "nàng", "đã", "đi", "còn", "vội vàng".
+ Hình ảnh thơ rực rỡ, tươi đẹp: "cành tơ - lá rậm", "chim yến - chim oanh", "khúc tình si", "cặp môi gần".
+ Nhịp thơ nhanh, gấp, thể hiện sự vội vã, hối hả.
- Lo lắng, trăn trở:
+ Nhận thức được sự trôi chảy nhanh chóng của thời gian
+ Nỗi tiếc nuối về những gì đang qua đi
+ Nỗi khao khát được tận hưởng, níu giữ cuộc sống
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nêu cảm nhận chung của bạn về nhịp điệu bài thơ.
Trả lời:
- Nhịp điệu:
+ Khổ thơ đầu: Nhịp điệu chậm rãi, thong thả, thể hiện tâm trạng ung dung, tự tại của tác giả trước cảnh sắc thiên nhiên.
+ Khổ thơ thứ hai: Nhịp điệu nhanh, dồn dập, thể hiện tâm trạng vội vã, muốn níu giữ thời gian của tác giả.
+ Khổ thơ thứ ba: Nhịp điệu trở lại chậm rãi, thể hiện tâm trạng tiếc nuối, bâng khuâng của tác giả.
Câu 2 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Xuân Diệu được coi là người có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ. Bạn có đồng ý với nhận định này không? Vì sao?
Trả lời:
- Em hoàn toàn đồng ý với nhận định Xuân Diệu là nhà thơ có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ.
+ Thủ pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác được thể hiện qua các cách diễn đạt “mùi tháng năm”, “vị chia phôi”, “Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần;” “– Hỡi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!” làm hiện lên một chủ thể trữ tình vô cùng nhạy bén, tinh tế, muốn căng mọi giác quan ra để cảm nhận cuộc sống và đồng thời mỗi giác quan của chủ thể đều có sự tương ứng, tương thông.
+ Thủ pháp tương phản được sử dụng gần như xuyên suốt bài thơ “Tôi sung sướng. Nhưng vội vàng một nửa:" "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua”, “Lòng tôi rộng, nhưng lượng trời cứ chật,,... thể hiện sự đối lập sâu sắc giữa cá nhân và toàn bộ tồn tại, giữa những cảm xúc trái ngược bên trong chủ thể, tạo nên giọng điệu băn khoăn, chất vấn, hoài nghi trong bài thơ.
+ Cách so sánh độc đáo “Tháng Giêng ngon như một cặp môi gần;” thể hiện cảm nhận riêng của Xuân Diệu về thế giới, trong đó thế giới hiện lên trong con mắt của một chủ thể say đắm, muốn nếm trải, chiếm lĩnh cả thế giới một cách trọn vẹn, tham lam. Hình thức câu thơ vắt dòng:“Tôi muốn tắt nắng đi/ Cho màu đừng nhạt mất;”... phá vỡ khuôn khổ gò bó, trang nghiêm của câu thơ truyền thống
+ Cách sử dụng các động từ mạnh, thể hiện ham muốn mãnh liệt muốn tận hưởng tất cả thanh sắc của cuộc đời.
Câu 3 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bức tranh thiên nhiên hiện lên như thế nào trong đoạn thơ thứ hai (từ “Của ong bướm này đây tuần tháng mật;” đến “Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?”)? Qua bức tranh đó, bạn nhận ra điều gì về cái nhìn thế giới của tác giả?
Trả lời:
- Bức tranh thiên nhiên:
+ Rực rỡ, tươi đẹp, tràn đầy sức sống: ong bướm, tuần tháng mật, hoa, lá, yến anh, khúc tình si, ánh sáng...
+ Tượng trưng cho tình yêu, tuổi trẻ và cuộc sống: mùa xuân, yến anh, cánh đồng...
- Cái nhìn thế giới của tác giả:
+ Yêu đời, say mê cuộc sống, trân trọng từng khoảnh khắc.
+ Có ý thức về sự ngắn ngủi của thời gian.
+ Nhanh nhạy, tinh tế trong cảm nhận.
Câu 4 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nêu nhận xét khái quát về nhân vật trữ tình. Qua sự tự bộc lộ của nhân vật trữ tình, hãy phân tích mạch vận động cảm xúc trong bài thơ.
Trả lời:
- Nhận xét khái quát về nhân vật trữ tình: Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Vội Vàng" là một chàng trai trẻ với tâm hồn yêu đời, đam mê sống, say đắm trước vẻ đẹp của cuộc sống.
- Phân tích mạch vận động cảm xúc trong bài thơ: Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Vội Vàng" thể hiện sự thay đổi trong quan niệm về thời gian, từ say mê, cuồng nhiệt đến lo lắng, trăn trở và nuối tiếc. Có sự đối lập giữa vẻ đẹp rực rỡ, tươi tắn của thiên nhiên và sự trôi chảy nhanh chóng của thời gian, đồng thời tồn tại mâu thuẫn trong nội tâm giữa khao khát tận hưởng cuộc sống và nỗi nuối tiếc trước sự trôi đi của thời gian. Đây là hình tượng tiêu biểu cho thơ ca mới Việt Nam, phản ánh quan niệm sống và tâm trạng của thế hệ trẻ trước Cách mạng tháng Tám.
Câu 5 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu trong bài thơ có gì mới mẻ, độc đáo so với cảm nhận về thời gian trong thơ trữ tình trung đại nói chung?
Trả lời:
- * Quan niệm về thời gian:
- - Mới mẻ, độc đáo:
- + Thời gian là hữu hạn, trôi nhanh không thể níu giữ.
- + Cần phải vội vàng để tận hưởng mọi vẻ đẹp của cuộc sống.
- - Khác biệt:
- + So với quan niệm "thời gian như nước chảy mây trôi" trong thơ ca trung đại, Xuân Diệu có ý thức chủ động về thời gian.
- + Quan niệm của Xuân Diệu thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời, trân trọng cuộc sống.
Câu 6 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bài thơ Vội vàng thể hiện quan niệm gì của Xuân Diệu về tình yêu và tuổi trẻ? Bạn có đồng ý với quan niệm đó không? Vì sao?
Trả lời:
Qua bài thơ, ta có thể nhận thấy quan niệm mới mẻ của nhà thơ về tình yêu và tuổi trẻ.
- Tuổi trẻ là khoảng thời gian quý giá nhất của đời người. Tình yêu là kết tinh những gì đẹp đẽ nhất của trần gian.
- Những quan niệm này có thể được phát biểu một cách trực tiếp, ví dụ: “Nói làm chi rằng xuân vẫn tuần hoàn,/ Nếu đến nữa không phải rằng gặp lại!” “Ta muốn say cánh bướm với tình yêu,...; có thể được thể hiện một cách gián tiếp qua cách miêu tả thế giới, cách sử dụng ngôn từ của tác giả trong bài thơ.
- Tôi đồng ý với quan điểm trên vì tuổi trẻ là quãng thời gian đẹp nhất của đời người và chúng ta cần phải tận hưởng trọn vẹn.
Câu 7 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Qua đoạn cuối của bài thơ (từ “Ta muốn ôm” đến hết), bạn hiểu thế nào về triết lí sống của cái tôi cá nhân? Nghệ thuật thể hiện triết lí sống đó có điểm gì đặc sắc?
Trả lời:
- Triết lí sống cái tôi cá nhân của Xuân Diệu trong bài thơ "Vội Vàng", đặc biệt là ở đoạn cuối của bài thơ (từ “Ta muốn ôm” đến hết) là ý thức về sự quý giá của thời gian và cuộc sống. Nhân vật trong bài thơ thể hiện sự vội vã và lo lắng trước sự trôi qua của thời gian, đồng thời mong muốn tận hưởng từng khoảnh khắc. Xuân Diệu sử dụng ngôn từ và hình ảnh sắc nét để thể hiện tâm trạng của nhân vật và gợi lên ý nghĩa sâu sắc về thời gian và cuộc sống.
Kết nối đọc - viết
Bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về thời gian và tuổi trẻ? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để trả lời câu hỏi này.
Đoạn văn tham khảo
Bài thơ "Vội vàng" của Xuân Diệu đã để lại trong em ấn tượng sâu sắc bởi những cảm xúc mãnh liệt, tha thiết về thời gian và tuổi trẻ. Qua những câu thơ đầy sức sống, Xuân Diệu đã khơi gợi trong em một nhận thức mới mẻ về giá trị của thời gian và tuổi trẻ. Trước hết, bài thơ đã giúp em nhận thức rõ ràng hơn về sự trôi chảy không ngừng của thời gian. Hình ảnh "mùa chưa ngả chiều hôm", "ánh sáng chớp hàng mi",.. như những lời cảnh báo về sự hữu hạn của cuộc đời.
Qua đó, Xuân Diệu đã khơi gợi trong em một cảm giác vội vã, hối hả, thôi thúc bản thân phải trân trọng từng khoảnh khắc của hiện tại. Tiếp theo, bài thơ còn giúp em hiểu được giá trị quý giá của tuổi trẻ. Xuân Diệu đã khẳng định tuổi trẻ là giai đoạn đẹp đẽ nhất của đời người, là thời điểm để ta tận hưởng, trải nghiệm và cống hiến hết mình.
“Ta muốn riết mây đưa và gió lượn, ta muốn say cánh bướm với tình yêu, ta muốn thâu trong một cái hôn nhiều,…” Tuổi trẻ sôi đồng và tràn đầy sức sống. Bài thơ "Vội vàng" đã tác động mạnh mẽ đến nhận thức của em về thời gian và tuổi trẻ. Nhờ bài thơ, em càng trân quý hơn từng khoảnh khắc của hiện tại và quyết tâm sống hết mình cho tuổi trẻ của mình.