1. CaHPO4 là chất gì?
- Canxi hydro photphat (CaHPO4), còn được gọi là Dicalcium phosphate, là một hợp chất hóa học được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. CaHPO4 có công thức phân tử là CaHPO4 và khối lượng mol khoảng 136,06 g/mol.
- Nó thường tồn tại ở 2 dạng:
+ Dạng khan: CaHPO4.
+ Dạng ngậm 2 nước (dicalcium phosphate-dihydrate): CaHPO4.2H2O.
2. Những tính chất lí hóa đặc trưng của CaHPO4
- Tính chất vật lí:
+ Khối lượng riêng khoảng 2,92 g/cm³
+ Điểm nóng chảy: 1670 độ C.
+ Điểm sôi: không có điểm sôi vì CaHPO4 không thể chuyển từ trạng thái rắn sang trạng thái hơi trực tiếp.
+ Độ tan: không tan trong nước, nhưng có thể tan trong acid.
+ Độ khan: có tính chất khan.
- Tính chất hóa học:
Nung dicanxi photphat tạo ra dicanxi dphotphat, một chất đánh bóng hữu ích:
2CaHPO4 → Ca2P2O7 + H2O
Tác dụng với dung dịch bazo
2CaHPO4 + Ca(OH)2 → Ca3(PO4)2 + 2H2O
Tác dụng với dung dịch axit:
H3PO4 + CaHPO4 → Ca(H2PO4)2
4CaHPO4 + 2H3PO4 → 2Ca2(PO4)3 + 5H2
CaHPO4 + 2HCl → H3PO4 + CaCl2
- Calcium hydrogen phosphate được sản xuất bằng cách trung hoà canxi hydroxit với phosphoric acid. Ở 60oC, kết tủa ở dạng dạng khan được
H3PO4 + Ca(OH)2 → CaHPO4
- Có thể để CalC2 phản ứng với (NH4)2HPO4:
CaCl2 + (NH4)2HPO4 → CaHPO4
- Hình thành trong các loại xi măng
Ca3(PO4)2 + Ca(H2PO4)2 + 7H2O → 4CaHPO4
3. CaHPO4 có tan trong nước không?
- Các muối PO43- và HPO42- đều không tan hoặc ít tan. CaHPO4 là một hợp chất ion có cấu trúc tinh thể rắn, trong đó các ion Ca2+ và HPO42- được liên kết với nhau thông qua lực liên kết ion. Các liên kết ion này rất mạnh, do đó CaHPO4 có tính chất không tan trong nước.
- Hợp chất CaHPO4 có màu trắng, ít tan trong nước, nhưng dễ tan trong các dung dịch axit như axit hydrochloric hay axit nitric.
4. Ứng dụng của CaHPO4
- Canxi hidro photphat dùng trong ngành chăn nuôi, thú y, thủy sản, ngành công nghiệp chế biến thực phẩm, nha khoa, phân bón…
- Trong ngành công nghiệp thực phẩm, CaHPO4 được sử dụng làm phụ gia (E341) trong nhiều sản phẩm như bột nở, bánh mì, ngũ cốc và các sản phẩm bánh kẹo khác. Calcium hydrogen phosphate khan chủ yếu được sử dụng làm thực phẩm bổ sung cho ngũ cốc ăn sáng đã được chuẩn bị sẵn, bột mì, và các sản phẩm mì sợi.
- CaHPO4 là một thành phần quan trọng trong các viên nén và thực phẩm chức năng. Nó thường được dùng làm tá dược, cung cấp canxi và photpho cho cơ thể, đặc biệt trong các sản phẩm hỗ trợ sức khỏe xương khớp. Để ngăn ngừa sự thoái hoá tạo thành hydroxyapatit, natri pyrophotphat hoặc trimagie photphat octahydrat được thêm vào ví dụ như dibasic canxi photphat dihydrat được sử dụng làm chất đánh bóng trong kem đánh răng
- Trong ngành nông nghiệp, CaHPO4 được sử dụng để sản xuất phân bón, giúp bổ sung canxi và photpho cho đất, từ đó cải thiện chất lượng đất và tăng cường năng suất cây trồng.
- CaHPO4 còn được ứng dụng trong ngành công nghiệp gốm sứ, nơi nó được sử dụng để điều chỉnh độ giãn nở nhiệt và cải thiện chất lượng của các sản phẩm gốm.
5. Lưu ý khi sử dụng, bảo quản CaHPO4 an toàn
- CaHPO4 cần phải lưu trữ cẩn thận, tránh gây ô nhiễm môi trường cũng như làm ảnh hưởng đến mọi người xung quanh.
- Để nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
- Kho hóa chất cần phải tách riêng biệt để tránh trường hợp rò rỉ hoặc tràn đổ hóa chất gây ô nhiễm.
- Nhà kho trữ hóa chất phải nằm ở xa khu dân cư, tránh nguồn nước, nơi chứa nước sinh hoạt cho dân sinh hay trồng trọt vì sẽ làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
- Khi tiếp xúc với CaHPO4 nói riêng, các loại hóa chất cơ bản khác nói chung cần phải trang bị cho mình các công cụ sử dụng thích hợp, trang thiết bị bảo hộ đầy đủ.