Mở đầu: Hãy kể lại một số việc em đã làm để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong cuộc sống hằng ngày.
Lời giải:
- Một số việc em đã làm để bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên trong cuộc sống hàng ngày là:
+ Hạn chế sử dụng túi nilon khi đi chợ
+ Tái chế lại rác thải như giấy, nhựa, và kim loại
+ Sử dụng xe bus để di chuyển
+ Nhặt rác tại khu vực sinh sống
1. Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa
Câu hỏi:
1/ Trong trường hợp 1, ông N đã thực hiện quyền, nghĩa vụ gì của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá?
2/ Trong trường hợp 2, ông S có vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá không? Vì sao? Hành vi của ông S có thể dẫn tới những hậu quả gì?
Lời giải:
1/ Trong trường hợp 1, ông N đã thực hiện quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị di sản văn hoá; quyền sở hữu hợp pháp di sản văn hoá; quyền và nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hoá.
2/ Trong trường hợp 2, ông S đã vi phạm quyền và nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ di sản văn hoá. Cụ thể:
+ Ông S đã không tuân thủ các quy định của Hiến pháp và pháp luật về bảo vệ di sản văn hoá khi không báo cáo sự việc mất trộm nhiều cổ vật có giá trị tại đền P cho cơ quan chức năng.
+ Hành vi của ông S có thể dẫn tới những hậu quả nghiêm trọng như mất đi những cổ vật quý giá, làm giảm giá trị văn hoá, lịch sử của đền P và cả nước. Đồng thời, việc không báo cáo sự việc còn làm giảm khả năng tìm lại những cổ vật bị mất và xử lý kịp thời những hành vi vi phạm pháp luật.
2. Quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên
Câu hỏi: Trong các trường hợp trên, chủ thể nào đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao? Theo em, hành vi vi phạm đó có thể dẫn tới những hậu quả gì?
Trường hợp 1. Ông K mới mở một xưởng gia công các sản phẩm nhựa và gỗ ở mảnh đất liền kề nhà chị B. Hoạt động sản xuất từ xưởng gây tiếng ồn rất lớn và tạo ra nhiều bụi nhưng ông K không sử dụng bất kì phương pháp chống ồn, chống ô nhiễm môi trường. Không đồng tình với việc làm của ông K, chị B và những người dân sống xung quanh xưởng gia công đã làm đơn đề nghị chính quyền can thiệp.
Trường hợp 2. Trong khoảng thời gian từ ngày 19-8-2021 đến ngày 22-9-2021, ông T (là quản lí vận chuyển hàng hoá của Công ty cổ phần Công nghệ môi trường A) đã bàn bạc, thống nhất với ông H và ông S, thông qua một số lái xe của Công ty trách nhiệm hữu hạn Môi trường xanh D vận chuyển 630.840kg chất thải từ Công ty A và 34.890kg chất thải từ Công ty X ở khu công nghiệp Z đem đổ ra môi trường. Dưới sự hướng dẫn của ông S và ông H, các lái xe đã đổ 652.295kg chất thải rắn công nghiệp thông thường có lẫn chất thải nguy hại xuống bờ sông và đổ 13.435kg chất thải rắn công nghiệp thông thường có lẫn chất thải nguy hại ra vệ đường.
Trường hợp 3. Mặc dù không được cơ quan chức năng cấp giấy phép khai thác tài nguyên, khoáng sản nhưng ông Q đã tự ý sử dụng một số phương tiện, máy móc, tiến hành khai thác cát xây dựng tại khu vực thượng nguồn lòng hồ thuỷ điện Đ để bán cho những tổ chức, cá nhân có nhu cầu. Trong thời gian từ tháng 1-2023 đến tháng 9-2023 ông Q đã thực hiện khai thác khoảng hơn 6.000m3 cát, trị giá hơn 2 tỉ đồng.
Lời giải:
- Trong trường hợp 1, ông K đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên khi không sử dụng bất kì phương pháp chống ồn, chống ô nhiễm môi trường trong hoạt động sản xuất của mình. Hậu quả của hành vi này có thể làm ô nhiễm môi trường xung quanh, ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân.
- Trong trường hợp 2, ông T, ông H và ông S đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên vì đã vận chuyển chất thải rắn công nghiệp thông thường có lẫn chất thải nguy hại ra môi trường. Hậu quả của hành vi này có thể làm ô nhiễm môi trường, phá hoại hệ sinh thái và ảnh hưởng đến sức khoẻ người dân xung quanh.
- Trong trường hợp 3, ông Q đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên vì đã tổ chức khai thác cát trái phép. Hậu quả của hành vi này có thể làm thất thoát tài nguyên, ảnh hưởng đến hệ thống đê điều sông ngòi làm tăng nguy cơ xói mòn 2 bên bờ sông.
Luyện tập
Luyện tập 1: Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ di sản văn hoá của các chủ thể trong những trường hợp dưới đây.
a. Trong khi đào giếng, anh T phát hiện một số cổ vật nhưng không thông báo với cơ quan chức năng. Anh làm sạch những cổ vật đó và cất giấu trong nhà để sau này sẽ truyền lại cho con cháu. Anh T chia sẻ với người thân trong gia đình rằng, chỉ có hành vi mua bán, phá hoại cổ vật mới là hành vi trái pháp luật, việc tự giữ gìn, bảo quản các cổ vật là bảo vệ di sản văn hoá.
b. Di tích lịch sử A thường xuyên đón tiếp các đoàn khách du lịch tới tham quan, nghiên cứu. Dù là khách trong nước hay khách quốc tế, bà H (quản lí khu di tích) luôn nhiệt tình tiếp đón, tạo điều kiện thuận lợi để mọi người có những trải nghiệm lí thú và thu thập được những thông tin bổ ích, đáp ứng nhu cầu của bản thân.
Lời giải:
- Trường hợp a.
+ Suy nghĩ và việc làm của anh T là sai trái, vi phạm quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân trong việc thông báo kịp thời địa điểm phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di tích lịch sử - văn hoá; giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất.
+ Hành vi của anh T khiến người thân trong gia đình nhận thức sai lệch trong việc bảo vệ di sản văn hoá, khiến các cổ vật không phát huy được giá trị lịch sử, văn hoá vốn có của mình và gây khó khăn cho quá trình nghiên cứu của các cơ quan chuyên môn.
- Trường hợp b.
+ Bà H đã thực hiện đúng quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá.
+ Những việc làm của bà H đã gián tiếp phát huy các giá trị tốt đẹp của di tích lịch sử A và tạo điều kiện thuận lợi để du khách gần xa thực hiện quyền tham quan, hưởng thụ, nghiên cứu di sản văn hoá của mình.
Luyện tập 2: Em hãy nhận xét việc thực hiện quyền và nghĩa vụ của công dân về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên của các chủ thể trong mỗi tình huống sau.
a. Gia đình chị G mở cửa hàng kinh doanh các loại hoá chất công nghiệp. Gần đây, chị G kiểm hàng và phát hiện một lượng lớn hoá chất bị hết hạn sử dụng nên đã cùng chồng mang số hoá chất đó chôn xuống mảnh đất hoang gần nhà để tiêu huỷ.
b. Cơ sở chế biến thực phẩm của gia đình anh Q xả thẳng nước thải ra môi trường, gây mùi hôi thối khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Nhiều người dân đã phản ánh và đề nghị gia đình anh Q phải có biện pháp để xử lí nước thải và giảm thiểu mùi hôi, tuy nhiên gia đình anh Q vẫn không thay đổi và tiếp tục xả thải nước bẩn ra môi trường.
c. Khi đi làm rẫy, vợ chồng ông N, bà M phát hiện một mảnh rừng phòng hộ bị các đối tượng xấu đốn hạ để trồng cây keo. Ông N muốn trình báo sự việc với chính quyền địa phương nhưng bị bà M ngăn cản vì bà M cho rằng việc làm đó không ảnh hưởng tới gia đình mình.
Lời giải:
a. Trong tình huống này, gia đình chị G đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Việc chôn các hóa chất hết hạn sử dụng xuống đất có thể gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe của con người. Chị G nên tuân theo quy định của pháp luật về việc xử lý hóa chất hết hạn sử dụng một cách an toàn và hiệu quả.
b. Trong tình huống này, gia đình anh Q đã vi phạm nghĩa vụ của công dân trong việc bảo vệ môi trường. Việc xả thẳng nước thải ra môi trường không chỉ gây ô nhiễm môi trường mà còn ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân xung quanh. Anh Q nên tuân thủ quy định của pháp luật về việc xử lý nước thải trước khi thải ra môi trường.
c. Trong tình huống này, ông N đã thể hiện ý thức tốt trong việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, bà M đã ngăn cản ông N thực hiện quyền của mình là được khiếu nại, tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên với cơ quan có thẩm quyền. Việc này có thể dẫn đến việc mất đi một phần rừng phòng hộ, gây ảnh hưởng đến cân bằng sinh thái và tài nguyên thiên nhiên của khu vực.
Luyện tập 3: Nếu là chủ thể trong các tình huống sau, em sẽ làm gì để thực hiện tốt quyền, nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên?
a. Ngôi đền cổ ở xã của H bị các đối tượng xấu đột nhập trộm một lượng lớn cổ vật có giá trị. Các lực lượng chức năng và người dân địa phương nhiều lần tìm kiếm nhưng chưa bắt được thủ phạm và chưa thu hồi được các cổ vật. Một lần sang nhà bạn thân chơi, H vô tình bắt gặp anh trai bạn thân đang ngồi đóng gói một số đồ vật có hình dạng giống các cổ vật đã bị đánh cắp ở ngôi đền nên nảy sinh nghi ngờ.
b. Anh P phát hiện nhân viên của doanh nghiệp tư nhân S lợi dụng việc nhập khẩu phế liệu nhằm đáp ứng yêu cầu sản xuất để nhập khẩu những phế liệu, rác thải không giấy phép, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường vào nước ta.
Lời giải:
a. Nếu em là H, em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng nhằm xác định số cổ vật mà anh trai bạn thân đang giữ có phải là đồ vị trộm hay không. Nếu đúng thì cần thu hồi lập tức trả cho đền tiếp tục bảo quản và trưng bày.
b. Nếu em là anh P, em sẽ thông báo cho cơ quan chức năng hành vi nhập khẩu những phế liệu, rác thải không giấy phép, tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây ô nhiễm môi trường để chấm dứt ngay tình trạng này.
Vận dụng
Em hãy cùng các bạn thiết kế hoạt động tuyên truyền những người xung quanh thực hiện phân loại rác thải và tái chế rác thải thành các sản phẩm hữu ích, có lợi cho môi trường.
Lời giải:
(*) Tham khảo: Kế hoạch tuyên truyền “Thực hiện phân loại rác thải và tái chế rác thải”
- Mục tiêu: nâng cao ý thức bảo vệ môi trường của người dân trên địa bàn tổ dân phố X
- Đối tượng: người dân trên địa bàn tổ dân phố X
- Nội dung tuyên truyền:
+ Luật môi trường 2020
+ Phương pháp phân loại rác thải đúng cách
+ Một số biện pháp tái chế rác thải
+ Lợi ích của việc phân loại và tái chế rác thải đến môi trường và cuộc sống của người dân
- Người thực hiện việc tuyên truyền:
+ Học sinh trường THPT X
+ Chi đoàn Tổ dân phố X (thuộc Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phường ….)
- Hình thức thực hiện:
+ Tuyên truyền qua đài phát thanh
+ Tuyên truyền thông qua các: Poster, tờ gấp pháp luật, tập san… Ví dụ:
- Thời gian:
+ Tuyên truyền qua đài phát thanh: thực hiện vào đầu giờ buổi sáng (6 giờ - 7 giờ 30 phút) và cuối giờ chiều (17 giờ - 18 giờ 30 phút) các ngày trong tuần.
+ Tuyên truyền thông qua Poster,…: thực hiện vào các ngày cuối tuần (HS đi tới từng gia đình các hộ dân trong tổ dân phố để tuyên truyền, hướng dẫn,…)
- Kết quả dự kiến:
+ Người dân có thêm hiểu biết thêm về Luật môi trường
+ Người dân chủ động thực hiện việc phân loại rác thải tại nguồn; tái chế rác thải thành các vật dụng hữu ích,…