A. Hệ thống hóa kiến thức
B. Bài tập
Bài tập 1: Nhiều loài thực vật (thông, linh sam,...) thường có đặc điểm là lá nhỏ, tiêu giảm hoặc biến thành gai. Sự biến đổi về mặt hình thái này có ý nghĩa gì đối với thực vật khi sống ở nơi có nhiệt độ lạnh?
Lời giải:
- Sự biến đổi về hình thái của lá ở các loài thực vật này nhằm giảm sự thoát hơi nước của cơ thể, nhờ đó giúp cây tránh được sự mất nước trong điều kiện không thuận lợi. Đồng thời, lá nhỏ, tiêu giảm hoặc biến thành gai cũng giúp lá cây không phải chịu sức nặng của tuyết khi rơi xuống.
Bài tập 2: Hiện nay, tại nhiều tỉnh thành ở nước ta đang áp dụng kĩ thuật nuôi cá lóc đồng (Channa striata) trong bể xi măng mang lại năng suất cao. Trong kĩ thuật này, các bể xi măng (hình vuông hoặc hình chữ nhật) được xây dựng có diện tích lớn (20 - 60 m2), cao từ 0,8 - 1 m; môi trường nước đảm bảo các điều kiện về nhiệt độ, độ pH, nồng độ muối và hàm lượng oxygen hoà tan thuận lợi cho cá sinh trưởng, phát triển và sinh sản; đáy bể nghiêng từ 3 - 5° để dễ dàng thay nước. Mật độ thả cá thích hợp tối thiểu là 60 con/m2, tối đa là 100 con/m2.
a) Bể xi măng được xây dựng với diện tích lớn có ý nghĩa như thế nào đối với hoạt động sống của cá? Việc thay nước trong bể trong quá trình nuôi cá có tác dụng gì?
b) Việc đảm bảo mật độ cá thể trong bể nuôi nhằm mục đích gì?
c) Sau khi thả cá quả vào bể xi măng, người ta nhận thấy số lượng cá quả tăng nhanh trong thời gian đầu, sau đó chậm lại và càng về sau thì số lượng cá thể ít có sự biến động. Giải thích.
Lời giải:
a)
- Bể xi măng được xây dựng với diện tích lớn giúp các có đủ không gian sống để phát triển, giảm sự canh tranh giữa các cá thể trong quần thể.
- Việc thay nước trong bể trong quá trình nuôi cá giúp loại bỏ chất độc hại, tăng cường cung cấp oxygen cho cá, cũng như duy trì nồng độ muối và pH ổn định trong môi trường nước, tạo điều kiện thuận lợi cho sự sinh trưởng và phát triển của cá.
b) Đảm bảo mật độ cá thể trong bể nuôi nhằm mục đích điều chỉnh lượng thức ăn và oxy trong nước, ngăn chặn tình trạng cạnh tranh quá mức giữa các cá thể, giúp cải thiện chất lượng nước, và đảm bảo sự phát triển và sinh sản của cá một cách hiệu quả.
c) Sau khi thả cá quả vào bể xi măng, số lượng cá quả tăng nhanh trong thời gian đầu do nguồn sống dư thừa giúp quần thể phát triển nhanh chóng, khi quần thể đạt kích thước tối đa sẽ dẫn tới cạnh tranh nguồn sống làm số lượng cá bị giảm, qua một vài thế hệ thì quần thể sẽ đạt tới trạng thái cân bằng và ít biến động.
Bài tập 3: Quan sát Hình 1 và trả lời các câu hỏi.
a) Xác định kiểu phân bố của các cá thể sinh vật.
b) Kiểu phân bố của cây cao su có ý nghĩa như thế nào trong nông nghiệp?
Lời giải:
a) (a) Phân bố ngẫu nhiên; (b) Phân bố đều; (c) Phân bố theo nhóm.
b) Kiểu phân bố đều ở cây cao su giúp giảm sự cạnh tranh nguồn dinh dưỡng giữa các cá thể, tận dụng được tối đa nguồn sống của môi trường → tăng năng suất cây trồng.