Mở đầu
Câu hỏi Mở đầu SGK Sinh 11 Chân trời sáng tạo Bài 15 (trang 93): Trong trồng trọt, người ta thường áp dụng các biện pháp làm cỏ, xới đất và vun gốc, tưới nước và bón phân xung quanh gốc cây khi trồng cây nhằm tăng kích thước bộ rễ. Cơ sở khoa học của biện pháp này là gì?Trả lời:
- Cần phải thường xuyên làm cỏ, xới đất và vun gốc, tưới nước và bón phân xung quanh gốc cây là để đất thoáng khí. Trong hô hấp của rễ có sinh ra CO2. CO2 này có sự trao đối với các ion khoáng bám trên bề mặt keo đất. Khi có nồng độ CO2 cao thì sự trao đổi này diễn ra mạnh hơn. Mặt khác, nồng độ O2 trong đất cao giúp cho hệ rễ hô hấp mạnh hơn nên tạo ra áp suất thẩm thấu cao để nhận nước và các chất dinh dưỡng từ đất.
I. Khái quát về cảm ứng ở thực vật
Câu hỏi 1 SGK Sinh 11 Chân trời sáng tạo Bài 15 (trang 93): Cảm ứng ở thực vật được biểu hiện thông qua những quá trình nào? Cho ví dụ.Trả lời:
- Cảm ứng ở thực vật được biểu hiện thông qua các quá trình như: quá trình sinh trưởng và phát triển; sự vận động của các cơ quan; các quá sinh sinh lí – sinh hóa của cơ thể thực vật;…
- Ví dụ: Phần ngọn và lá cây sẽ hướng về phía ánh sáng khi đặt chậu cây gần cửa sổ.
II. Các hình thức biểu hiện và vai trò của cảm ứng ở thực vật
1. Vận động hướng động
Câu hỏi 2 SGK Sinh 11 Chân trời sáng tạo Bài 15 (trang 94): Hoàn thành bảng sau đây:
a) Treo chậu cây nằm ngang so với mặt đất.
b) Treo chậu cây ở tư thế úp ngược.
Lời giải:
a) Khi treo chậu cây nằm ngang so với mặt đất, sau một thời gian thân cây sẽ hướng lên trên và rễ cây sẽ hướng xuống dưới. Do thân cây hướng trọng lực âm, hướng sáng dương; rễ cây hướng trọng lực dương và hướng sáng âm.
b) Khi treo chậu cây ở tư thế úp ngược, sau một thời gian thân cây sẽ hướng lên trên và rễ cây sẽ hướng xuống dưới. Do thân cây hướng trọng lực âm, hướng sáng dương; rễ cây hướng trọng lực dương và hướng sáng âm.
2. Vận động cảm ứng
Câu hỏi 3 SGK Sinh 11 Chân trời sáng tạo Bài 15 (trang 95): Hãy xác định kiểu vận động cảm ứng và tác nhân kích thích trong các trường hợp sau:a, Hoạt động đóng, mở khí khổng
b, Hoa mười giờ nở vào buổi sáng
c, Hoa tulip nở ở nhiệt độ 25-30 oC
d, cây bắt ruồi
Trả lời:
a, Ứng động không sinh trưởng. Tác nhân: hàm lượng nước trong tế bào khí khổng
b, Ứng động sinh trưởng. Tác nhân: ánh sáng
c, Ứng động sinh trưởng. Tác nhân: nhiệt độ
d, Ứng động không sinh trưởng. Tác nhân: sự kích thích tiếp xúc của ruồi và cây bắt ruồi
Luyện tập 2 SGK Sinh 11 Chân trời sáng tạo Bài 15 (trang 96): Hiện tượng ngừng sinh trưởng của chồi vào mùa đông ở cây phượng thuộc kiểu vận động cảm ứng nào? Giải thích.
Lời giải:
- Đây là phản ứng thích nghi của cây trước điều kiện về nhiệt độ môi trường
III. Ứng dụng cảm ứng ở thực vật
Câu hỏi 4 SGK Sinh 11 Chân trời sáng tạo Bài 15 (trang 96): Nêu một số ứng dụng hiện tượng cảm ứng ở thực vật trong thực tiễn. Cho biết mỗi ứng dụng đó dựa trên cơ sở loại cảm ứng nào và đã mang lại lợi ích gì cho con người bằng cách hoàn thành Bảng 15.1
Lời giải:
- Khi trồng lúa, người ta thường bón phân sát mặt đất vì cây lúa là cây rễ chùm, hệ rễ nông, do đó cần bón phân sát mặt đất giúp rễ cây dễ dàng hấp thụ, thúc đẩy quá trình sinh trưởng và phát triển.
- Còn khi trồng cây ăn quả cần đào hố sâu để bón vì cây ăn quá thường có rễ cọc hay hệ rễ phát triển ở tầng đất sâu hơn. Việc đào hố sâu để bón phân giúp thuận lợi cho quá trình hấp thụ của rễ, rễ đâm sâu xuống mặt đất, tăng độ bám của hệ rễ, giúp cây sinh trưởng và phát triển.