Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 17): Bốn mùa xuân, hạ, thu, đông mang đến cho thiên nhiên những cảnh sắc rất đặc trưng. Hãy nêu những dấu hiệu biến đổi của thiên nhiên khi thời tiết chuyển mùa mà bạn có ấn tượng sâu sắc.Trả lời:
Dấu hiệu chuyển từ mùa thu sang mùa đông:
- Lá rụng nhiều.
- Thời tiết lạnh, hanh khô.
- Xuất hiện hiện tượng sương muối.
- Cây lá khẳng khiu.
Trong khi đọc
Câu 1 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 17): Bạn hiểu thế nào về từ “òa thức”?Trả lời:
- Em hiểu từ " òa thức" là thức dậy.
Câu 2 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 18): Cõi lá đã làm nổi bật nét đặc trưng gì của cảnh sắc Hà Nội?
Trả lời:
- Cõi lá đã làm nổi bật nét đặc trưng mùa lá rụng của Hà Nội khi thiên nhiên thay đổi tiết trời giao mùa từ đông sang xuân.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 18): Xác định bố cục của văn bản và cho biết bố cục ấy đã thể hiện đặc điểm nào của thể loại.Trả lời:
- Bố cục văn bản: Mỗi đoạn thể hiện những câu chuyện cùng chất trữ tình khác nhau xoay quanh cây lá và con người Hà Nội.
+ Đoạn 1: Khoảnh khắc xuất hiện những dấu hiệu chuyển mùa ở Hà Nội từ xuân sang hạ.
+ Đoạn 2: Những hình ảnh của con người, cây cối và đất trời Hà Nội
+ Đoạn 3: Nét đặc trưng của cây cối – lá cây Hà Nội
+ Đoạn 4: Lá cây bàng đỏ và câu chuyện gắn liền với người em gái.
+ Đoạn 5: Hình ảnh cây lá thay đổi sau mỗi giai đoạn mưa, bão của năm.
+ Đoạn 6: Chiêm nghiệm của tác giả và những trăn trở về nét đẹp Hà Nội
- Từ bố cục văn bản, ta nhận thấy tác phẩm thuộc thể loại tản văn.
+ Chất trữ tình của tản văn và tùy bút là yếu tố được tạo từ vẻ đẹp của cảm xúc, suy nghĩ, vẻ đẹp của thiên nhiên tạo vật để tạo nên rung động thẩm mỹ cho người đọc.
+ Cái tôi trong tản văn, tùy bút là yếu tố thể hiện cảm xúc, suy nghĩ riêng của tác giả qua văn bản. Thông thường, có thể nhận biết cái tôi ấy qua các từ nhân xưng ngôi thứ nhất.
+ Ngôn ngữ tản văn, tùy bút thường tinh tế, sống động, mang hơi thể đời sống, giàu hình ảnh và chất trữ tình.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 18): Bạn hiểu như thế nào là “cõi lá”? Qua “cõi lá” ấy, tác giả đã phát hiện ra điều gì về mối liên hệ giữa cây, lá với con người?
Trả lời:
- Cõi lá: Nơi lá sinh trưởng, phát triển và thay đổi.
- Qua “cõi lá” ấy, tác giả đã phát hiện ra mối quan hệ khăng khít về mối liên hệ giữa cây, lá với con người. Thông qua sự thay đổi của vạn vật, cây lá, con người cũng phát hiện những thay đổi của đất trời từ đó lòng người cũng có những cảm nhận riêng.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 18): Phân tích một vài đoạn văn có sự kết hợp giữa tự sự với trữ tình/ nghị luận hoặc miêu tả thiên nhiên với miêu tả con người và làm rõ tác dụng của sự kết hợp ấy trong văn bản.
Trả lời:
- Đoạn văn có sự kết hợp giữa tự sự với trữ tình/nghị luận hoặc miêu tả thiên nhiên với miêu tả con người: “Những tưởng vô duyên .... bước chân người”. Miêu tả thiên nhiên về ưu nhược điểm của cây xà cừ kết hợp cùng với yếu tố trữ tình: “Ngập cả lối đi những lá xanh chen lẫn lá vàng làm nên một mùa thu quyến rũ từng bước chân người” vẽ nên bức tranh sinh động về vẻ đẹp cây xà cừ, khung cảnh lá xanh chen lẫn lá vàng mùa thu đẹp đẽ, quyến rũ lòng người.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 18): Qua việc đọc tản văn Cõi lá, bạn hãy nêu một số lưu ý khi đọc hiểu các văn bản thuộc thể loại này.
Trả lời:
- Một số lưu ý khi đọc hiểu các văn bản tản văn thuộc thể loại này là:
+ Tìm hiểu chất trữ tình, cái tôi của tác giả thể hiện qua văn bản.
+ Tìm hiểu ngôn ngữ của văn bản.
+ Xác định chủ đề mà văn bản muốn gửi đến người đọc.
+ Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 18): Xác định chủ đề, đánh giá ý nghĩa thông điệp của văn bản.
Trả lời:
- Chủ đề: Tình yêu của tác giả với mảnh đất cố đô Hà Nội.
- Ý nghĩa thông điệp của văn bản: Đỗ Phấn- người con nặng tình với mảnh đất Hà Nội. Với bao tình cảm yêu thương và gắn bó, ông đã giữ gìn để rồi viết lên từng trang giấy. “Cõi lá” đã thể hiện rất rõ tình cảm của tác giả dành cho Hà Nội, đồng thời cũng để lại cho độc giả biết bao cảm xúc và niềm xao xuyến về một mảnh đất để thương để nhớ.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Cõi lá (trang 18): Chỉ ra một vài biểu hiện của nét đẹp văn hóa được thể hiện trong văn bản.
Trả lời:
- Nét đẹp văn hóa: Chín cây bồ đề trên đường Trần nhân Tông làm thành một khoảng trời trong veo màu thạch lựu. Những chiếc lá non đung đưa trong gió như có tiếng chuông chùa huyền hoặc vọng về từ cõi thanh tao u tịch. Nhiều người Hà Nội.... mật chảy tháng Giêng. Vòng đời của một chiếc lá bồ đề dù được mọc ra từ Hà Nội hay ở nới Phật tổ Thích Ca Mâu Ni; Lá của những cây sấu cổ thụ ở phía đường Đinh Tiên Hoàng.......