Đọc văn bản
Câu 1 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Xà bông con vịt (trang 94): Ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ điều gì với Cai Tuất?Trả lời:
- Qua câu nói “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa!” Ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ với Cai Tuất rằng: Đừng đánh đổi tình cảm gia đình mà mải mê chạy theo sự cám dỗ của đồng tiền và danh vọng phù du. Tiền bạc và danh vọng có thể đem lại những lợi ích tạm thời, nhưng nó sẽ khiến con người ta trở thành kẻ vô tâm và thiếu nhân tính. Trần Chánh Chiếu muốn nhắc nhở Cai Tuất phải biết trân trọng những giá trị đích thực của cuộc sống và không bao giờ bỏ qua tình thân trong cuộc đời.
Câu 2 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Xà bông con vịt (trang 95): Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ” …) có phải người thực, việc thực không?
Trả lời:
– Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây là người thực, việc thực.
+ Doanh nhân Huỳnh Đình Điển (chưa rõ năm sinh, năm mất) là người làng Thành Phố, tổng Hòa Lạc Hạ, tỉnh Gò Công (nay thuộc thị xã Gò Công, tỉnh Tiền Giang). Ông là một nhà kinh doanh hết lòng yêu nước.
+ Trần Chánh Chiếu sinh năm 1867 (năm Đinh Mão, mùng 2, tháng 6 âm lịch) tại quận Vân Tập, chợ Rạch Giá, cùng năm sinh với nhà chí sĩ cách mạng Phan Bội Châu. Ông là nhân vật chủ chốt của phong trào Minh Tân đất Nam Kỳ, đây là cuộc vận động để duy tân đất nước theo gương của người Trung Hoa và người Nhật đầu thế kỷ 20, với chủ trương phát triển công thương nghiệp, mở mang trường học, sửa đổi phong tục… để đạt mục đích cuối cùng là đánh đổ thực dân Pháp.
Hướng dẫn đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Xà bông con vịt (trang 99): Tóm tắt câu chuyện và xác định đề tài, chủ đề của văn bản trên.Trả lời:
– Tóm tắt
+ Truyện kể về Cai Tuất và nhóm nhân sĩ mở xưởng sản xuất xà bông “Con Vịt” để thúc đẩy sản phẩm Việt. Mặc dù vợ ông không tin tưởng vào tình yêu nước của ông, nhưng họ cùng nhau làm xà bông từ dừa khô. Ông Tuất di dời mộ để mở rộng cơ sở sản xuất, tạo công việc cho mọi người. Ông gặp điền chủ Dương, cả hai đều chống lại thực dân Pháp để tạo ra nguồn thu nhập và sản phẩm cho người Việt. Tuy nhiên, áp đặt của Pháp khiến các doanh nghiệp như của ông Tuất bị đàn áp. Ông quyết định đốt cháy xưởng sản xuất để không để cho sản phẩm của mình vào tay thực dân Pháp. Tuy mất mát lớn, nhưng ông và những người yêu nước không bán đất nước của mình cho kẻ thù.
– Đề tài văn bản: Tấm lòng của những người dân yêu nước khi xưa khó thay đổi, khó có thể phai mờ được bởi lợi ích hay tiền tài. Người nông dân có thể mất hết tất cả, nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh và đất nước.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Xà bông con vịt (trang 99): Kẻ mẫu bảng dưới đây vào vở và liệt kê một số nội dung, chi tiết thuộc loại yếu tố xác định (phi hư cấu) hoặc yếu tố không xác định (có thể hư cấu) được sử dụng trong các đoạn của văn bản:
|
Đoạn
|
Nội dung, chi tiết |
Yếu tố xác định (phi hư cấu) |
Yếu tố không xác định (có thể hư cấu) |
|
Một |
|
|
|
|
Hai |
|
|
|
|
Ba |
|
|
|
|
Tư |
|
|
|
|
Đoạn |
Nội dung, chi tiết |
Yếu tố xác định (phi hư cấu) |
Yếu tố không xác định (có thể hư cấu) |
|
Một |
- Cai Tuất có tài lựa chọn chó tốt cả vùng Sầm Giang - chọn chó khôn cần lưu ý “Mắt to, phá trên chân mày điểm sậm màu…. đốm đầu thì nuôi, đốm đuôi thì…” - Giu-béc Chiếu nhờ điền chủ Dương nói với Cai Tuất câu ca dao “Tham chi đồng bạc con cò/ Bỏ cha, bỏ mẹ theo phò Lang Sa - Phong trào Minh Tân trên đất Mỹ Tho - Nam Kỳ thuộc Pháp |
x |
x
x
x
|
|
Hai |
- Lê Văn Cửu, một trong tám người gốc gác dân Mỹ Tho, là sáng lập viên Công ty Cổ phần “Nam Kỳ Minh Tân công nghệ” - ông Huỳnh Đình Điển, chủ khách sạn Nam Kỳ - Minh Tân là phong trào yêu nước, kết nối giữa phong trào Đông Du và phong trào Duy Tân. Mục đích cuối cùng là đánh đuổi thực dân Pháp, giành độc lập, tự do cho Tổ quốc |
x
x
x
|
|
|
Ba |
- Điền chủ Dương là chủ nhà máy xay xát gạo lớn bậc nhứt ở Long Hưng - “Nam Kỳ thương cuộc” do ông Trần Văn Thạnh ở Chợ gạo thành lập: “,,, lập sở nhà máy xay lúa, lập hãng ăn lúa gạo (để trực tiếp xuất khẩu) hoặc là lựa con dân đứa nào thông thái thì cho nó qua bên Tây học bác vật…” (Lục Tỉnh tân văn) - Chủ tỉnh Mỹ Tho phát lịnh từ tòa Bố đàn áp, bắt bớ và tịch thu các cơ sở của Minh Tân |
x
x
|
x
|
|
Tư |
Cai Tuất châm lửa đốt những thùng dầu bao quanh thành chiến lũy. Rừng lửa trùm mất hút bọn thực dân Pháp và lũ tay sai |
|
x |
Trả lời:
– Tính cách của Cai Tuất đã được thể hiện rõ nét trong văn bản thông qua một số chi tiết nổi bật, đặc sắc:
+ “Cả vùng Sầm Giang mấy ai không bái phục tài lựa chọn chó tốt của Cai Tuất. Vả lại ông ta chẳng những không giấu nghề mà con phổ biến cho xóm giếng cùng biết” → Ông Cai Tuất hiện lên là một người tài giỏi với biệt tài lựa chọn chó tốt, vốn nổi tiếng khắp vùng nhưng Cai Tuất lại không hề kênh kiệu, ngược lại ông hòa đồng với xóm giềng, vui vẻ, hào phóng, sẵn sàng chia sẻ cho bà con cách chọn chó khôn mà không hề giấu giếm.
+ Hơn nữa, ông còn là một người luôn vui vẻ, hóm hỉnh và yêu động vật: Ông “chẳng can đởm ăn thịt chó, con vật mang biểu tượng trung thành với chủ; và cả thịt trâu, con vật mang biểu tượng bạn nhà nông”, “hãnh diện về con chó mực nhà ông”
+ Cai Tuất là một người cần cù, chịu khó khi sẵn sàng khởi nghiệp xây dựng cơ sở sản xuất xà bông với vô cùng nhiều thử thách, khó khăn.
+ Cai Tuất còn là một người tốt, ông luôn muốn cuộc sống của tất cả mọi người tốt đẹp hơn vì vậy ông đã xây dựng cơ sở sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt” để tạo công ăn việc làm cho nhiều người.
+ Đồng thời, ông là mang trong mình tinh thần dân tộc vô cùng lớn lao, thiêng liêng, ông luôn mang tinh thần “Người Việt xài hàng Việt”, ông có thể mất hết tất cả, nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh với đất nước.
– Sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu có thể giúp thể hiện tính cách của nhân vật một cách phong phú và đa chiều hơn. Việc sử dụng các chi tiết hư cấu có thể giúp tác giả tạo ra những tình huống hoặc sự kiện đặc biệt để thử thách nhân vật, từ đó thể hiện tính cách, suy nghĩ, hành động và quan điểm của nhân vật Cai Tuất.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Xà bông con vịt (trang 99): Bình luận về cách lựa chọn hành động của Cai Tuất ở cuối văn bản. Tác phẩm giúp bạn hiểu thêm điều gì về ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của doanh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX?
Trả lời:
- Ở cuối văn bản, hành động “châm lửa đốt những thùng dầu bao quanh thành chiến lũy” của Cai Tuất đã quyết định giữ lại bản quyền công nghệ của mình và không nhượng lại cho người nước ngoài thể hiện ông là một người có tấm lòng yêu nước sâu sắc, khó thay đổi, khó có thể phai mờ được bởi lợi ích hay tiền tài. Ông có thể mất hết tất cả, đánh đổi cả sự nghiệp mà ông đã gây dựng nhưng không thể mất đi được lòng trung trinh và đất nước. Qua hành động đó, ta thấy được ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của danh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX, họ mang trong mình lòng yêu quê hương, đất nước lớn lao, khát vọng phát triển kinh tế đứng vững trên cơ sở ưu tiên nội lực, luôn đau đáu làm sao để dân tộc mình không phải bó tay, chịu cảnh lệ thuộc vào hàng hóa của tư bản Pháp. Tác phẩm giúp chúng ta hiểu thêm về sự quan tâm đến niềm tự hào và lòng yêu nước của doanh nhân Việt Nam. Chính những tinh thần này đã thúc đẩy sự phát triển của nhiều doanh nghiệp, giúp đưa Việt Nam từ một quốc gia nghèo khó trở thành một trong các trung tâm kinh tế hàng đầu trong khu vực.
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Xà bông con vịt (trang 99): Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản Xà bông “Con Vịt” thuộc thể loại truyện kí.
Trả lời:
* Văn bản “Xà bông Con Vịt” có những dấu hiệu sau đây giúp nhận biết nó thuộc thể loại truyện kí:
– Tác giả dùng lối kể chuyện rất thực tế và chi tiết về các sự kiện và hành động của nhân vật, mô tả rõ ràng những tình huống trong câu chuyện.
– Văn bản sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, gần gũi, không sử dụng những từ ngữ khó hiểu hoặc ngôn ngữ chuyên ngành, hình ảnh thực tế và sinh động, tạo cảm giác như đang nghe chuyện kể của một người bạn.
– Không có cốt truyện phức tạp: Không có nhân vật phụ, hậu cung, tình tiết gay cấn, mà chỉ là một câu chuyện đơn giản nhưng đầy cảm xúc.
– Văn bản thường mang tính cảm động và sâu sắc về mặt tâm lý, giúp độc giả suy ngẫm về cuộc sống và con người.
– Đề tài chủ yếu về cuộc sống và con người, đi sâu miêu tả số phận của những con người trong xã hội phong kiến cũ.
– Văn bản tố cáo những gì xấu xa, tàn ác, chà đạp lên cuộc sống của những người bình thường, trân trọng những tình cảm, phẩm chất đẹp đẽ.
– Nội dung xoay quanh một sự kiện nhỏ trong cuộc sống hàng ngày, chan chứa tinh thần nhân đạo: Điều này tương tự như những câu chuyện trong truyện kí thường miêu tả những sự kiện thông thường trong cuộc sống.
– Luôn mang tính chân thực và thiết thực: Văn bản “Xà bông “con vịt”” dựa trên một câu chuyện có thật trong cuộc sống, việc tác giả mang lại thông điệp tích cực về tình yêu thương và sự chia sẻ trong mỗi chúng ta. Đồng thời ca ngợi, trân trọng tình cảm tốt đẹp, phẩm chất tốt đẹp của con người.