Trước khi đọc
Câu hỏi SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 84): Bạn đã học tập như thế nào trong những năm ở Tiểu học? Hãy hồi tưởng và chia sẻ với mọi người một kỉ niệm (vui/ buồn) về việc học tập của bạn trong quãng thời gian đó.Trả lời:
– Trong những năm ở Tiểu học, em đã luôn chăm chỉ, cố gắng học tập để đạt được thành tích tốt. Trong quá trình học tập cũng có những kỉ niệm vui buồn đáng nhớ.
– Bản thân đã rất cố gắng ôn tập chuẩn bị tốt cho bài thi Toán giữa kì II, em đã làm hết tất cả các bài tập. Nhưng trong bài kiểm tra toán vì không chú ý đọc đề kĩ nên em đã bị điểm kém. Em rất tiếc nuối và hối hận vì kết quả bài toán ấy.
– Đặc biệt một kỉ niệm vui và đáng nhớ là khi em nhận được giải thưởng trong cuộc thi văn nghệ của trường. Em đã cùng các bạn tập luyện chăm chỉ, nhờ có hoạt động đó mà tình bạn chúng em thêm bền chặt hơn.
Trong khi đọc
Câu 1 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 85): Nếu ở vào tình huống bỗng nhiên được cảm thông, khích lệ như Pê-xcốp, bạn sẽ có cảm xúc giống hay khác với cảm xúc của nhân vật này?Trả lời:
– Nếu ở vào tình huống bỗng nhiên được cảm thông, khích lệ như Pê-xcốp, em sẽ có những cảm xúc giống như Pê-xcốp. Đó là cảm giác ấm áp, vui vẻ vì vì gặp được người hiểu, đồng cảm với mình. Người ấy theo dõi, lắng nghe cả những ưu điểm của mình chứ không chỉ nhìn nhận vào cái sai. Nhờ vào sự nhẹ nhàng, ân cần của giám mục Cri-xan-phơ đã cảm hóa được cậu bé Pê-xcốp.
Câu 2 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 86): Các câu hỏi của Đức Giám mục trong cuộc trò chuyện ở đoạn này có được Pê-xcốp đáp lại không? Những căn cứ nào giúp bạn nhận biết điều đó?
Trả lời:
– Các câu hỏi của Đức Giám mục trong cuộc trò chuyện ở đoạn này đã được Pê-xcốp đáp lại nhưng rất ít hoặc khá hời hợt.
– Những căn cứ để nhận biết điều đó: (suy luận ra thông qua thoại của giám mục Cri-xan-phơ)
+ “…con cũng biết đôi chút chăng, có nghe nói đến không? Có biết thánh thi không? Thế thì tốt! Cả những bài cầu nguyện nữa à? Đấy, thấy chưa! Lại còn sự tích các thánh nữa à? Bằng thơ à? Chú bé của ta biết nhiều đấy”
+ “những vần thơ tuyệt diệu phải không, chú bé?”
+ “giám mục nói khi tôi dừng lại vì quên một câu thơ nào đó”……. (chi tiết tác giả diễn tả)
Câu 3 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 87): Việc biết “đọc một cách có ý thức năm lên mười bốn tuổi” có phải là dấu mốc quan trọng trên bước đường học tập, trưởng thành của Pê-xcốp không? Vì sao?
Trả lời:
– Việc biết “đọc một cách có ý thức năm lên mười bốn tuổi” là dấu mốc quan trọng trên bước đường học tập, trưởng thành của Pê-xcốp. Bởi vì:
+ Nhân vật đã khoe với người đọc một cách vô cùng tự hào “một cách có ý thức”
+ Hoàn cảnh của Pê-xcốp vô cùng đặc biệt, mười tuổi phải “vào đời”, lăn lộn kiếm sống nhưng cậu học rất nhanh và luôn ham học, nhờ vậy mà cậu đã vượt lên chính mình và biết đọc một cách có ý thức.
=> Việc viết đọc có ý thức là thành quả hết sức đáng tự hào của Pê-xcốp nên nó được coi là dấu mốc quan trọng trên bước đường học tập, trưởng thành của cậu.
Câu 4 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 88): Cụm từ “các bạn” trong đoạn văn này và đoạn kế tiếp cho thấy người kể chuyện đang hướng đến ai?
Trả lời:
– Người kể chuyện đang hướng người đọc qua cụm từ “các bạn” trong đoạn văn này và đoạn kết tiếp. Tác giả đã thoát ra khỏi kí ức qua nội dung đoạn này và đoạn kế tiếp để thuật lại, trình bày, chia sẻ về bản thân mình với người đọc.
Câu 5 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 89): Trong đoạn này, Pê-xcốp đang nói đến phần “con thú”, phần “con người” vốn có của ai và với mục đích gì?
Trả lời:
– Trong đoạn này Pê xcốp đang nói đến phần con thú, phần “con người” vốn có của bản thân Pê-xcốp.
– Pê-xcốp nói đến phần “con thú”, phần “con người” vốn có của bản thân Pê-xcốp với mục đích chia sẻ, bộc lộ cảm xúc của bản thân và đưa ngầm vai trò của mỗi cuốn sách trong việc hình thành và phát triển tư duy, nhân cách con người. Sở dĩ phần “con thú” biểu thị cho bản năng, sức mạnh và khát vọng sống còn phần “con người” biểu thị cho tình yêu thương, đạo đức và sự cảm thông
– Pê-xcốp cho rằng nếu con người chúng ta chỉ sống với phần “con thú” của mình thì sẽ trở thành những con thú hoang dã vậy nên mỗi cuốn sách sẽ là một bậc thang nhỏ tách dần ta xa hơn với “con thú” để hướng tới những giá trị nhân đạo tốt đẹp.
Sau khi đọc
Câu hỏi 1 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 89): Tóm tắt nội dung của văn bản.Trả lời:
- Lên sáu tuổi cậu bé Pê-xcốp A-lếch-xây đã được ông ngoại dạy đọc. Thời gian đầu cậu học chữ rất nhanh nhưng vì tính cách nóng vội, cáu kỉnh và thiếu phương pháp dạy nên cậu bé chán học. Sau đó Pê-xcốp được gửi đến học ở một ngôi trường của nhà thờ. Do chán học, lại bị bị bạn bè chế nhạo vì bộ dạng kì quặc và một số thầy giáo có ác cảm, nên cậu thường bày nhiều trò nghịch ngợm, tinh quái. Cậu bé này đã bị đuổi khỏi trường vì hạnh kiểm xấu. Trong lúc mọi chuyện đang trở nên phức tạp thì vị Giám mục Cri-xan-phơ đã xuất hiện như một vị cứu tinh của Pê-xcốp. Nhờ giám mục Cri-xan-phơ mà Pê-xcốp như được thấu hiểu, vỡ lẽ ra nhiều điều. Khi lên mười bốn tuổi, Pê-xcốp biết đọc một cách có ý thức và say mê, yêu đọc sách. Nhờ biết đọc có ý thức mà cậu bé thấu hiểu được giá trị của những cuốn sách mang lại và có cái nhìn tinh tế với những điều mà sách nói đến. Dần Pê-xcốp càng đắm chìm, say mê trong những cuốn sách hay, rút ra được những suy ngẫm đáng giá. Nhờ không ngừng tự học hỏi trong cuộc sống và ham mê đọc sách, Pê-xcốp đã từng bước trưởng thành và về sau trở thành đại văn hào Nga: M. Go-rơ-ki.
Câu hỏi 2 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 89): Sự xuất hiện của Đức Giám mục và cuộc trò chuyện giữa ngài với Pê-xcốp cùng các học sinh trong lớp đã có tác động như thế nào đến Pê-xcốp? Bạn có nhận xét gì về cách tác giả thuật lại cuộc trò chuyện này?
Trả lời:
– Nhờ sự xuất hiện của Đức Giám mục và cuộc trò chuyện giữa ngài với Pê-xcốp với các học sinh trong lớp có sự tác động đến Pê-xcốp. Pê-xcốp đã rất xúc động khi được lắng nghe và cảm thông, cậu cảm nhận được một tình cảm đặc biệt rộn rực trong ngực mình. Mặc dù bị giữ lại bởi thầy giáo thì vẫn vui lòng, chăm chú nghe từ đầu tới cuối.
– Cách tác giả thuật lại cuộc trò chuyện giữa Đức Giám mục với Pê-xcốp cùng các học sinh trong lớp giúp nội dung văn bản trở nên thú vị hơn. Cuộc trò chuyện thân tình, ấm áp, gần gũi do Đức Giám mục vừa trò chuyện với Pê-xcốp vừa với cả lớp. Cuộc trò chuyện được tác giả thuật lại qua điểm nhìn của chính nhân vật làm cho nội dung, diễn biến trở nên chân thực, sống động, thuyết phục người đọc. Hơn nữa cuộc trò chuyện giống như việc mở nút thắt trong nội tâm, suy nghĩ, hành động của nhân vật Pê-xcốp, từ đó tạo ra sự phát triển cho những tình huống truyện tiếp theo.
Câu hỏi 3 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 89): Bạn hiểu thế nào về phần “thú”, phần “người” và cuộc tranh đấu giữa hai phần này trong quan niệm của Pê-xcốp? Cách sử dụng ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản đã có tác dụng gì trong việc thể hiện cuộc đấu tranh ấy?
Trả lời:
– Phần thú: phần non nớt, bản năng, hoang dã, thâm chí man rợ…
– Phần người: là phần cao quý, có được nhờ quá trình học tập, tu dưỡng, biểu thị cho tình yêu thương, đạo đức và sự cảm thông.
– Giữa hai phần này luôn có đấu tranh: Nếu ta chỉ sống với phần “con thú” của mình thì sẽ trở thành những con thú hoang dã. Vậy nên việc đọc sách để phát triển phần “con người” lấn át làm giảm phần “con thú” sẽ giúp ta tới gần hơn những quan niệm về cuộc sống tốt đẹp. Pê-xcốp hiểu ra sự đối lập nên cậu luôn khao khát chiến thắng phần con thứ” trong bản thân.
– Tác giả sử dụng kể thứ nhất, điểm nhìn qua nhân vật “tôi” giúp việc thể hiện cuộc đấu tranh giữa phần “thú” và phần “người” trở nên sâu sắc và có sự tác động mạnh mẽ tới người đọc.
– Với ngôi kể thứ nhất, điểm nhìn qua nhân vật “tôi” đã giúp việc thể hiện cuộc đấu tranh giữa phần “thú” và phần “người” trở nên sâu sắc, độc giả được đưa vào cảm xúc, suy nghĩ, trải nghiệm tâm lý của nhân vật.
Câu hỏi 4 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 89): Chỉ ra một số điểm khác nhau về nội dung và hình thức nghệ thuật giữa hai phần văn bản trước và sau câu “Tôi biết đọc một cách có ý thức năm lên mười bốn tuổi”. Những khác biệt như vậy có làm mất đi sự thống nhất trong tính chỉnh thể của tác phẩm không? Vì sao?
Trả lời:
|
Nội dung/ hình thức |
Phần trước |
Phần sau |
|
Nội dung |
– Thuật lại theo hồi ức ngày tháng cậu bé Pê-xcốp học tập tại ngôi vừa kiếm sống vừa tự học trong sách trường của nhà thờ. – Khi mới chuyển đến ngôi trường, Pê-xcốp bày ra nhiều trò tinh quái, man rợ. Đến khi Đức Giám mục xuất hiện như một vị cứu tinh đời cậu, thì cậu mới chăm chỉ, chí thú với việc học hành. |
– Thuật lại những tháng năm Pê xcốp vừa kiếm sống vừa tự học. – Trải qua nhiều thử thách, băn khoăn, cuối cùng nhờ có sách và những nỗ lực của chính mình mà Pê -xcốp đã trưởng thành. |
|
Hình thức nghệ thuật |
Sử dụng nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, gây ấn tượng mạnh: – Giọng kể điềm tĩnh, vui vẻ, lạc quan, hóm hỉnh. – Sử dụng đối thoại, thủ pháp đối lập. – Tác giả như hóa thân vào chính mình về những năm tháng tuổi thơ nghịch ngợm đủ trò kể lại chính câu chuyện đó. |
Sử dụng nghệ thuật kể chuyện tổng hợp: – Kể chuyện kết hợp các yếu tố trữ tình, biểu cảm, luận bình (về vai trò, tác dụng của sách, của trải nghiệm cuộc sống). – Kết hợp độc thoại (tự nói với mình) và trò chuyện với độc giả. – Tác giả hướng tới việc bày tỏ cảm xúc, suy nghĩ và quan điểm nhiều hơn. Sử dụng nhiều ẩn dụ, tỉ dụ sâu sắc từ trải nghiệm đời sống, từ đọc sách mà có. |
Câu hỏi 5 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 89): Phân tích một số chi tiết trong văn bản cho thấy nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm và nhận thức của nhân vật chính trong quá khứ có những điểm khác biệt. Giải thích lí do của sự khác biệt ấy.
Trả lời:
- Một số chi tiết trong văn bản cho thấy nhận thức của nhân vật chính trong quá khứ:
+ “Pê-xcốp đã bày ra nhiều trò nghịch ngợm để trả đũa các ông giáo”
+ “Tôi chán nản, điều đó sẽ gây cho tôi những chuyện rầy rà lớn”
+ “không có sách…không học thánh sử”
+ “Con chán học lắm”
→ Trong quá khứ, nhân vật là một đứa trẻ, nhận thức còn nhiều hạn hẹp, thiếu suy nghĩ và hành động còn bồng bột, cư xử theo bản năng của mình.
- Một số chi tiết trong văn bản cho thấy nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm:
+ “không chỉ say mê tình tiết của sách…. mà tôi còn bắt đầu hiểu được vẻ đẹp của những đoạn văn miêu tả, bắt đầu suy nghĩ về tính cách của các nhân vật, lờ mờ đoán được mục đích của tác giả cuốn sách và lo ngại cảm thấy sự khác nhau giữa cái mà sách nói đến với cái mà cuộc sống khuyên bảo”
+ “Tôi càng đọc nhiều thì sách càng làm cho tôi gắn bó với thế giới, cuộc đời cũng đối với tôi càng trở nên rực rỡ có ý nghĩa”
+ “mỗi cuốn sách đều là một bậc thang nhỏ đưa tôi tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy”
→ Nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm vô cùng sâu sắc và nhân văn, những hành động và suy nghĩ đều được suy ngẫm kỹ lưỡng, tác giả nhìn cuộc sống bằng cái nhìn trưởng thành và suy tư hơn.
- Có khác biệt giữa nhận thức của tác giả tại thời điểm viết tác phẩm và nhận thức của nhân vật chính trong quá khứ là bởi vì sự suy nghĩ, quan sát của nhân vật phát triển từ góc độ của một đứa trẻ, cho nên việc bồng bột, nghịch ngợm là điều vô cùng tự nhiên. Trong khi đó, tác giả tại thời điểm viết lại là người lớn, có những tư tưởng suy nghĩ sâu sắc hơn.
Câu hỏi 6 SGK Ngữ văn 11 CTST - Soạn bài Tôi đã học tập như thế nào? (trang 89): Phân tích một số chi tiết để làm rõ ý nghĩa của những trải nghiệm thực tế đời sống và tầm quan trọng của việc tự học qua sách đối với nhân vật Pê-xcốp.
Trả lời:
- Một số chi tiết trong văn bản thể hiện ý nghĩa của những trải nghiệm thực tế đời sống nhân vật Pê-xcốp:
+ “..cuộc sống địa ngục ấy, sự nhạo báng không ngớt ấy của người đối với người, niềm say mê bệnh tật ấy, niềm say mê làm khổ nhau, thứ khoái lạc của những kẻ nô lệ”
+ “tất cả những khắc nghiệt, bẩn thỉu và tàn bạo hằng ngày diễn ra trước mắt tôi đều không phải là cái có thực, đều là thừa”
+ “...có những người sống khổ cực hơn, khó khăn hơn tôi, điều đó an ủi tôi phần nào….”
+ “...có những người không biết sống một cách vui thú và sung sướng mà không một người nào xung quanh tôi biết sống như vậy”
- Một số chi tiết trong văn bản thể hiện tầm quan trọng của việc tự học qua sách đối với nhân vật Pê-xcốp:
+ “...làm cho tôi gắn bó với thế giới, cuộc đời cũng đối với tôi càng trở nên rực rỡ có ý nghĩa”
+ “...lôi cuốn tôi đi, đi tìm cái chưa biết, cái làm tôi xúc động tâm tình”
+ “.. trở nên điềm tĩnh hơn, tin ở mình hơn, làm việc hợp lý hơn và ngày càng ít để ý đến vô số những chuyện bực bội trong cuộc sống”
+ “.... đưa tôi tách khỏi con thú để lên tới gần con người, tới gần quan niệm về cuộc sống tốt đẹp nhất và về sự thèm khát cuộc sống ấy”.
→ Có thể thấy, việc tự học qua sách đóng một vai trò vô cùng ý nghĩa trong việc hình thành và phát triển nhân cách của nhân vật, sách đã làm thay đổi một cậu bé nghịch ngợm, bồng bột, thiếu chín chắn, mải chơi thành một người có ích hơn, sống cảm thông và biết chia sẻ, có những suy nghĩ sâu xa, đứng đắn.