Soạn bài Nhớ con sông quê hương - Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo

(trích)

Tế Hanh

1956

(In trong Thơ miền Trung thế kỉ XX, NXB Đà Nẵng, 1995, tr. 204 – 205)

- Chủ thể trữ tình và tình cảm, cảm xúc được thể hiện trong đoạn thơ là nhân vật “tôi” hay chính là tác giả đối với quê hương và con sông.

- Tác giả thể hiện sự yêu quý, sự tận tụy và kính trọng đối với con sông của quê hương mình. Đoạn thơ khắc họa cảnh quê hương với con sông xanh biếc, nước gương trong soi tóc những hàng tre, và tâm hồn của tác giả trong một buổi trưa hè. Tác giả cảm thấy mối tình mới mẻ giữa mình và con sông vốn dĩ đã tồn tại từ lâu và sẽ luôn giữ mãi. Tác giả không chỉ mô tả con sông mà còn miêu tả cả cuộc sống quanh sông với hình ảnh của những người dân sống bên bờ sông, kẻ chài lưới bên sông, kẻ cuốc cày mưa nắng ngoài đồng. Tác giả còn nhắc đến một phần quá khứ của mình khi cầm súng xa nhà đi kháng chiến, nhưng không quên trở về bên bờ sông với tình cảm lưu luyến.

- Trong đoạn thơ, hình ảnh con sông quê hương hiện ra khiến em cảm thấy đầy cảm xúc và nhớ về quê hương mình. Con sông tạo nên một cảnh quan thanh bình và đẹp mắt với màu xanh biếc và nước gương trong soi tóc những hàng tre. Từ đoạn thơ này, em cảm nhận được sự tương tác mạnh mẽ giữa con người và thiên nhiên, sự gắn bó mật thiết của người Việt với quê hương và con sông quê hương. Khi mặt nước chập chờn con cá nhảy và tiếng chim kêu vang lên, em lại nhớ về những ngày hè vui vẻ cùng bạn bè tắm sông, bắt cá, đu quay trên cây cầu. Nó đã khơi gợi trong em nhiều cảm xúc và kỷ niệm về quê hương, đồng thời cũng thể hiện được giá trị văn hóa và sự đa dạng của Việt Nam. Ngoài ra, đoạn thơ cũng miêu tả sự đa dạng của cuộc sống bên sông, từ người chài lưới, người cuốc cày đến những người đi kháng chiến. Điều này cho thấy sự phong phú và đa dạng của văn hóa và con người Việt Nam.

- Trong đoạn thơ trên, yếu tố tự sự được sử dụng để tạo ra một hình ảnh chân thật, sống động về sông quê hương. Tác giả đã sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, gần gũi với người đọc, tạo ra cảm giác như đang được đưa vào cảnh vật thực tế. Từ ngữ như "bờ tre ríu rít tiếng chim kêu", "mặt nước chập chờn con cá nhảy" hay "chúng tôi lớn lên mỗi người mỗi ngả" đã giúp người đọc hình dung được cảnh vật và cảm nhận được sự sống động, quen thuộc của quê hương.

- Hơn nữa, yếu tố tự sự cũng giúp người đọc thấu hiểu tâm trạng, suy nghĩ của tác giả. Câu "Hỡi con sông đã tắm cả đời tôi! Tôi giữ mãi mối tình mới mẻ" thể hiện tình cảm sâu sắc, tình yêu mãnh liệt của tác giả dành cho sông quê hương. Từ đó, người đọc cảm nhận được sự kết nối giữa con người với đất nước, với mảnh đất quê hương, giúp mở mang tầm nhìn, thấu hiểu đời sống và văn hóa của các dân tộc.

– Kí ức tuổi thơ là những trải nghiệm những ấn tượng đầu tiên đẹp đẽ về quê hương, đóng vai trò quan trọng đối với cuộc sống của mỗi con người. Nó giúp ta gắn liền với những hình ảnh đẹp, những cảm xúc ngọt ngào và ấm áp, và làm cho tình yêu quê hương trong ta trở nên mãnh liệt hơn. Kí ức tuổi thơ là thời gian vô tư, hồn nhiên và tinh nghịch, khi chúng ta vui chơi,…Bất kể ai cũng có những kỉ niệm thời thơ ấu riêng của mình. Những kí ức này sẽ theo chúng ta suốt cuộc đời, nuôi dưỡng tâm hồn và định hình tính cách và lối sống của chúng ta. Đồng thời nó giúp ta hiểu hơn về giá trị của quê hương và sự quan trọng của việc bảo vệ, phát triển quê hương. Do đó, việc nuôi dưỡng tình yêu quê hương của mỗi người cần phải dựa trên những kí ức đó và bảo tồn, phát triển quê hương là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Bằng việc khi đi xa luôn nhớ về quê hương, hoặc cố gắng học tập thật tốt để xây dựng và đóng góp cho quê hương. Khi ta yêu quê hương của mình, ta sẽ tự hào về nó, quan tâm, hỗ trợ và đóng góp cho sự phát triển của nó.