1. Cấu tạo của mạch gỗ
Trong thân thực vật có mạch gỗ, gồm các tế bào chết. Mạch gỗ có 2 loại là quản bào và mạch ống.
- Hình thái cấu tạo
+ Quản bào là các tế bào hình dài, xếp thành hàng thẳng đứng và gối đầu lên nhau
+ Mạch ống là các tế bào ngắn, có vách hai đầu đục lỗ.
- Đặc điểm cấu tạo
+ Vách sơ cấp mỏng và thủng lỗ giúp dòng chất được vận chuyển qua các tế bào
+ Vách thứ cấp được linhin hóa tạo cho mạch gỗ có độ bền chắc và chịu nước.
- Cách sắp xếp của quản bào và mạch ống
+ Các tế bào cùng loại nối với nhau theo cách: đầu của tế bào này gắn với đầu của tế bào kia tạo thành những ống dài từ rễ lên lá.
+ Các tế bào khác loại nối với nhau theo cách: lỗ bên của tế bào này sít khớp với lỗ bên của tế bào khác tạo lối đi cho dòng vận chuyển ngang.
- Chức năng của mạch gỗ: Mạch gỗ có chức năng chính là vận chuyển nước và các ion khoáng từ đất qua rễ và lên thân, lá. Quá trình này được thực hiện nhờ các lực đẩy và hút:
Lực đẩy (áp suất rễ)
+ Sự trao đổi chất của rễ đã tạo ra các chất làm tăng nồng độ trong tế bào do đó tăng sự hút nước.
+ Hiện tượng ứ giọt và rỉ nhựa đều do áp suất rễ gây nên.
Lực hút do thoát hơi nước ở lá
+ Quá trình thoát hơi nước ở lá làm cho nước ở lá luôn bị mất gây ra tình trạng thiếu nước thường xuyên trong tế bào, do đó làm động lực cho sự hút nước liên tục từ đất vào rễ. Thoát hơi nước là động lực chủ yếu của sự hút nước vào rễ.
Lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ
+ Nhờ có lực liên kết giữa các phân tử nước với nhau và với thành mạch gỗ tạo thành cột nước đảm bảo dòng mạch gỗ liên tục trong cây.
2. Cấu tạo mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và ion khoáng như thế nào?
Cấu tạo mạch gỗ thích nghi với chức năng vận chuyển nước và ion khoáng từ rễ lên lá:
- Tế bào mạch gỗ gồm 2 loại là quản bào và mạch ống.
- Tế bào mạch gỗ có cấu tạo dạng ống, vách tế bào được linhin hóa tạo cho mạch gỗ có độ bền chắc và chịu nước => các phân tử nước dễ dàng bám lên thành mạch để di chuyển lên trên.
- Tế bào mạch gỗ là các tế bào chết, không có các thành phần như màng sinh chất, chất nguyên sinh, không bào,.. => hạn chế sự cản trở đường đi của dịch mạch gỗ từ tế bào này sang tế bào khác => tăng tốc độ vận chuyển nước và ion khoáng.
- Các tế bào cùng loại nối với nhau theo kiểu đầu của tế bào này gắn với đầu của tế bào kia thành những ống dài từ rễ lên lá => tạo sự liên kết giữa các tế bào, giữa các phân tử trong dòng dịch với nhau.
- Các tế bào mạch gỗ xếp sát nhau, tế bào có các lỗ bên => thuận tiện cho vận chuyển dịch mạch gỗ theo chiều ngang, nâng cao hiệu suất.