1. Sinh sản hữu tính ở thực vật
- Khái niệm: Sinh sản hữu tính ở thực vật có sự kết hợp của giao tử đực (n) và giao tử cái (n) thông qua thụ tinh tạo hợp tử (2n). Hợp tử phát triển thành cơ thể con.
- Cơ sở tế bào học: Giảm phân, thụ tinh và nguyên phân.
- Đặc điểm di truyền: Các thế hệ con mang đặc điểm di truyền của cả bố và mẹ, có thể xuất hiện tình trạng mới. Có sự đa dạng di truyền cao hơn.
- Ý nghĩa: Tăng khả năng thích nghi tốt hơn với đời sống thay đổi.
Tạo sự đa dạng di truyền, cung cấp nguồn vật liệu phong phú cho chọn lọc và tiền hóa.
2. Thụ phấn ở thực vật có hoa
Khái niệm: Thụ phấn là là quá trình vận chuyển hạt phấn từ nhị đến núm nhụy.
Ở thực vật hạt kín, thụ phấn được định nghĩa là việc đặt hoặc chuyển phấn hoa từ nhị đến đầu nhụy của cùng một hoa hoặc một hoa khác. Ở thực vật hạt trần, thụ phấn bao gồm việc chuyển phấn hoa từ nón đực sang nón cái. Sau khi chuyển, phấn hoa nảy mầm để tạo thành ống phấn và tinh trùng để thụ tinh cho trứng. Mendel đã thực hiện thành công quá trình tự thụ phấn cũng như thụ phấn chéo ở đậu Hà Lan trong khi nghiên cứu cách các đặc điểm được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Thụ phấn có hai hình thức: tự thụ phấn và thụ phấn chéo. Tự thụ phấn xảy ra khi phấn hoa từ bao phấn được lắng đọng trên đầu nhụy của cùng một hoa hoặc một hoa khác trên cùng một cây. Thụ phấn chéo là sự chuyển phấn hoa từ bao phấn của một hoa sang đầu nhụy của một hoa khác trên một cá thể khác của cùng một loài. Tự thụ phấn xảy ra ở những bông hoa mà nhị và lá noãn chín cùng lúc và được định vị sao cho phấn hoa có thể rơi vào đầu nhụy của hoa. Phương pháp thụ phấn này không đòi hỏi cây phải đầu tư để cung cấp mật hoa và phấn hoa làm thức ăn cho các loài thụ phấn. Thực vật hạt kín thụ phấn nhờ côn trùng, nước, gió, chim hoặc người.
3. Thụ tinh ở thực vật có hoa
- Thụ tinh là sự hợp nhất của nhân giao tử đực với nhân của tế bào trứng trong túi phôi để hình thành nên hợp tử (2n), khởi đầu của cá thể mới.
- Quá trình thụ tinh kép: Tế bào ống phấn trong hạt phấn nảy mầm tạo ra ống phân. Ống phấn sinh trưởng xuyên qua vòi nhụy, qua lỗ túi phôi vào túi phôi -> giải phóng 2 giao tử, một giao tử (n) hợp nhất với tế bào trứng tạo thành hợp tử (2n), một nhân còn lại (n) hợp nhất với nhân cực (2n) ở trung tâm túi phôi tạo thành nhân tam bội (3n), phát triển thành nội nhũ cung cấp dinh dưỡng cho phôi.
+ Giao tử đực 1 (n) + trứng (noãn cầu) (n) -> hợp tử (2n)
+ Giao tử đực 2 (n) + nhân cực (2n) -> nhân nội nhũ (3n)
- Thụ tinh kép chỉ diễn ra ở thực vật có hoa (thực vật hạt kín) vì chúng có cơ quan sinh dưỡng phát triển đa dạng. Thực vật hạt kín có hoa, quả, hạt và hạt nằm trong quả. Thụ tinh kép là một đặc trưng của thực vật hạt kín, là cơ sở để nhận biết sự khác biệt trong quá trình sinh sản giữa thực vật hạt trần và thực vật hạt kín. Ở thực vật hạt kín, hạt được bao bọc bởi quả, được quả bảo vệ và cung cấp dinh dưỡng; do đó, thực vật hạt kín phải trải qua quá trình thụ tinh kép. Đối với thực vật hạt trần hạt không ở trong quả cho nên không có quá trình thụ tinh kép tạo phôi mà chỉ có thụ tinh tạo hợp tử.
- Ý nghĩa của thụ tinh kép: hình thành bộ phận dự trữ chất dinh dưỡng để nuôi phôi phát triển cho đến khi hình thành cây non có khả năng tự dưỡng bảo đảm cho thế hệ con khả năng thích nghi cao với sự biến đổi của điều kiện môi trường để duy trì nòi giống.
4. Quá trình thụ phấn và thụ tinh ở thực vật khác nhau như thế nào?
Phân biệt quá trình thụ phấn và thụ tinh ở thực vật:
- Sản phẩm của sự thụ tinh ở thực vật có hoa: Sau khi thụ tinh, noãn phát triển thành hạt và bầu nhụy phát triển thành quả chứa hạt. Hạt chứa phôi phát triển thành cơ thể mới.