1. Hướng động là gì?
- Hướng động là hình thức phản ứng của một bộ phận của cây trước một tác nhân kích thích có tính định hướng.
+ Khi cây vận động hướng về phía có tác nhân kích thích thì gọi là hướng dương,
+ Khi cây vận động tránh xa phía có tác nhân kích thích thì gọi là hướng âm.
- Nguyên nhân gây ra hướng động là do hooc môn auxin di chuyển từ phía bị kích thích (phía sáng) đến phía không bị kích thích (phía tối) do đó phía nồng độ auxin cao hơn kích thích tế bà sinh trưởng mạnh hơn.
- Cơ chế chung của hướng động ở mức tế bào là sự vận động định hướng do tốc độ sinh trưởng không đồng đều của các tế bào tại 2 phía của cơ quan (thân, rễ) do nồng độ khác nhau của auxin gây nên.
- Dựa vào tác nhân gây ra hướng động, có thể chia hướng động thành các kiểu:
+ Hướng sáng
+ Hướng trọng lực (hướng đất)
+ Hướng nước
+ Hướng hóa
+ Hướng tiếp xúc.
- Ví dụ:
+ Cây cẩm tú cẩu trồng trong bóng râm thì thân mọc hướng về phía có ánh sáng => hướng sáng
+ Cây mướp được trồng cạnh một cái cọc thì một thời gian thân quấn quang cọc mọc cao lên => hướng tiếp xúc
+ Cây bí trồng cạnh một hố ủ phân có rễ mọc hướng về vùng đó => hướng nước
+ Cây hoa hướng dương luôn mọc hướng về phía mặt trời => hướng sáng
+ Một hạt thóc ở trên mặt đất sau thời gian nảy mầm thì rễ đâm xuống đất => hướng đất
- Hướng động giúp cây thích nghi với sự biến đổi của môi trường để tồn tại và phát triển.
2. Ứng động là gì?
- Ứng động là vận động phản ứng của cây trước những tác nhân kích thích không định hướng của môi trường (do tác động từ nhiều phía của môi trường).
- Tùy theo tác nhân kích thích: quang ứng động, hoá ứng động, nhiệt ứng động, điện ứng động….
- Tùy theo vận động có gây ra sự sinh trưởng của thực vật hay không mà người ta chia ra ứng động sinh trưởng và ứng động không sinh trưởng.
+ Ứng động sinh trưởng là vận động cảm ứng do sự khác biệt về tốc độ sinh trưởng dãn dài của các tế bào tại hai phía đối diện nhau của cơ quan (như lá, cánh hoa) do tác động của kích thích.
+ Ứng động không sinh trưởng là kiểu ứng động không có sự phân chia và lớn lên của các tế bào (liên quan chủ yếu đến hiện tượng sức trương nước)
- Ví dụ về ứng động sinh trưởng:
+ Ứng động nở hoa: hoa của bồ công anh nở ra lúc sáng và cụp lại lúc chạng vạng tối hoặc lúc ánh sáng yếu.
+ Hoa nghệ tây và hoa tulip nở và cụp do sự biến đổi của nhiệt độ.
- Ví dụ về ứng động không sinh trưởng:
+ Ứng động cây trinh nữ cụp lá khi va chạm.
+ Sự đóng mở khí khổng.
- Ứng động giúp cây thích nghi đa dạng đối với sự biến đổi của môi trường, bảo đảm cho cây tồn tại và phát triển.
3. So sánh hướng động và ứng động
* Giống nhau: ứng động và hướng động đều là phản ứng của cơ thể trước các tác động của môi trường,đều là cử động của thực vật giúp cho cây tồn tại và phát triển trong điều kiện sống của môi trường thường xuyên thay đổ
* Khác nhau:
