1. Tập tính của động vật là gì?
- Tập tính của động vật là chuỗi phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường biên trong hoặc bên ngoài cơ thể. Nhờ đó động vật có thể thích nghi với môi trường sống và tồn tại.
- Tập tính bao gồm tất cả các loại hoạt động mà động vật thực hiện như sự di chuyển, chải lông, sinh sản, chăm sóc con non, truyền thông (kêu, hót)...
- Tập tính có thể bao gồm một phản ứng riêng đối với một kích thích hay một thay đổi sinh lý, nhưng cũng có thể bao gồm hai phản ứng với hoạt động khác. Và cũng được gọi nó là tập tính, khi động vật ở trong bầy đàn hay một sự phối hợp tụ tập các hoạt động của chúng hay hoàn thành sự tiêu khiển với con khác.
- Tập tính giúp cho sinh vật thích nghi được với môi trường để tồn tại và phát triển. Cụ thể các tập tính của động vật giúp chúng có thể tìm kiếm thức ăn từ bên ngoài môi trường, giúp chúng chạy thoát khỏi những kẻ thù nguy hiểm, giúp chúng thích nghi với môi trường sống dưới nước hoặc trên cạn của mình
2. Phân loại tập tính ở động vật
- Có 2 loại tập tính: tập tính bẩm sinh và tập tính học được.
Tập tính bẩm sinh
- Là loại tập tính sinh ra đã có, được di truyền từ bố mẹ, đặc trưng cho loài.
- Ví dụ: Nhện giăng tơ, thú con bú sữa mẹ, trùng đế giày di chuyển để tránh kích thích bất lợi.
Tập tính học được
- Là loại tập tính được hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập và rút kinh nghiệm.
Tập tính học được là chuỗi phản xạ có điều kiện, không bền vững và có thể thay đổi.
- Ví dụ:
+ Khi nhìn thấy đèn giao thông màu đỏ, những người qua đường dừng lại.
+ Động vật chạy trốn khi bị đuổi bắt, mèo bắt chuột.
+ Tinh tinh biết cách xếp các thùng gỗ chồng lên nhau để lấy chuối trên cao.
+ Hổ con quan sát cách hổ mẹ săn mồi để hoàn thiện kĩ năng săn mồi.
+ Chim ăn côn trùng qua một số lần ăn thử các loại côn trùng có màu sắc và hình dạng khác nhau, chúng nhận ra được loại côn trùng nào ăn được, chúng sẽ tiếp tục ăn còn loại côn trùng nào ăn vào sẽ bị ngộ độc, chúng sẽ không ăn nữa.
+ Trẻ em học cách ăn bằng đũa bằng cách quan sát cách ăn bằng đũa của những người xung quanh.
- Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp rất khó phân biệt được tập tính nào đó ở động vật hoàn toàn là bẩm sinh hay học được. Nhiều tập tính của động vật có cả nguồn gốc bẩm sinh và học được.
- Ví dụ: Tập tính bắt chuột ở mèo vừa là bẩm sinh vừa là do mèo mẹ dạy cho.
3. Thế nào là học ngầm và học khôn ở động vật?
- Tập tính học ngầm
- Khái niệm: là kiểu học không có ý thức, không biết rõ là mình đã học được, khi có nhu cầu thì kiến thức đó tái hiện để giải quyết những tình huống tương tự.
- Ví dụ: Nếu thả chuột vào một khu vực có rất nhiều đường đi, nó sẽ chạy thăm dò đường đi lối lại. Nếu sau đó, người ta cho thức ăn vào, con chuột sẽ tìm đến nơi có thức ăn nhanh hơn nhiều con chuột chưa đi dò đường khu vực đó.
- Đối với động vật hoang dã, những trải nghiệm được tích lũy trong đời sống qua học ngầm giúp chúng mau chóng tìm ra thức ăn, tránh thú săn mồi.
- Tập tính học khôn
+ Học khôn là kiểu học phối hợp các kinh nghiệm cũ để tìm cách giải quyết những tình huống mới. Học khôn chỉ có ở động vật có hệ thần kinh phát triển như con người hoặc các động vật khác thuộc họ linh trưởng như khỉ.
- Ví dụ:
+ Tinh tinh biết dùng cành cây để dụ bắt mối.
+ Thầy dạy toán yêu cầu học sinh giải một bài tập đại số mới. Dựa vào những kiến thức đã có, học sinh giải được bài tập đó.
+ Trước khi cho gà ăn, ta tạo tiếng động đặc trưng lặp đi lặp lại nhiều lần. Về sau khi nghe tiếng động đặc trưng ấy, gà chạy đến.
4. So sánh tập tính học ngầm và học khôn ở động vật
